Μία ενδιαφέρουσα εργασία από μαθήτριες και μαθητές του Μουσικού Σχολείου Ξάνθης
Η μνήμη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 στον δημόσιο χώρο της Ξάνθης
Με αφορμή τον εορτασμό των 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, μια ομάδα μαθητριών και μαθητών της Γ΄ Γυμνασίου του Μουσικού Σχολείου Ξάνθης ερεύνησε τη μνήμη αυτού του μεγάλου ιστορικού γεγονότος στον δημόσιο χώρο της πόλης μας. Η μνήμη είναι ένα από τα αντικείμενα της σύγχρονης ιστορικής έρευνας, καθώς εδώ και αρκετές δεκαετίες οι σύγχρονοι ιστορικοί αποδέχονται ότι η μνήμη, η ιστορία και η λήθη αλληλοπλέκονται. Μία από τις ιδιότητες της μνήμης είναι η ικανότητά της να χωροθετεί. Πλέον έχουμε μάθει να εντοπίζουμε τη μνήμη των σύγχρονων κοινωνιών σε κυριολεκτικούς και μεταφορικούς τόπους (μνημεία, τελετές, αρχείο, εγχειρίδια ιστορίας κ.λπ.). Ο χώρος είναι συνυφασμένος με την ομάδα των ανθρώπων που τον συγκροτούν και είναι φορτισμένος με αναμνήσεις που κληροδοτούνται. Καθώς ο κύριος σκοπός της εργασίας μας ήταν να μελετήσουμε ποια πρόσωπα και τοπωνύμια που σχετίζονται με την Επανάσταση επιλέγει η πόλη μας να θυμάται και με ποιον τρόπο, εστιάσαμε στα οδωνύμια και στα μνημεία.
Οι μαθήτριες και οι μαθητές, με τη βοήθεια και τις υποδείξεις των καθηγητριών τους, συγκρότησαν τρεις ομάδες εργασίας, οι οποίες ασχολήθηκαν με την αναζήτηση των οδών και των μνημείων της πόλης μας που αφορούν στην Ελληνική Επανάσταση του 1821. Αναζήτησαν πληροφορίες για τα πρόσωπα και τους τόπους που μνημονεύονται στα οδωνύμια σε διάφορες πηγές, όπως ιστοσελίδες και βιβλία, τις οποίες τοποθέτησαν σε έναν χάρτη google. Επιπλέον, φωτογράφησαν τα σχετικά μνημεία της πόλης.
Στη συνέχεια, ασχολήθηκαν με την εξαγωγή αριθμητικών δεδομένων και στατιστικών συμπερασμάτων προσπαθώντας να απαντήσουν στα ερωτήματα: α. πόσα από αυτά τα λήμματα έχουν σχέση με την επίσημη ιστορία, β. πόσα έχουν σχέση με την τοπική ιστορία, γ. πόσα αναφέρονται σε πρόσωπα και δ. πόσα σε τόπους. Ακολούθησε αποδελτίωση πληροφοριών από τη βιβλιογραφία για τη συμμετοχή της Θράκης στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας και εμπλουτισμός του διαδραστικού χάρτη με πληροφορίες για κάθε πρόσωπο και τόπο.
Το αποτέλεσμα όλων των προηγούμενων εργασιών ήταν η δημιουργία ενός ιστότοπου, ο οποίος περιλαμβάνει διαδραστικό χάρτη της Ξάνθης με τα οδωνύμια και τα μνημεία που σχετίζονται με την Ελληνική Επανάσταση του 1821, διαγράμματα με τα στατιστικά δεδομένα και συμπεράσματα στα οποία καταλήξαμε, καθώς και πίνακες με πληροφορίες για τον ρόλο της Θράκης στον Αγώνα.
Τα ευρήματα που προέκυψαν από αυτή την έρευνα είναι πολύ ενδιαφέροντα. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η πόλη της Ξάνθης, συμπεριλαμβανομένων των οικισμών της Χρύσας και της Κυψέλης, περιλαμβάνει 310 οδούς εκ των οποίων οι 40 σχετίζονται με τα ιστορικά γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης, δηλαδή το 13% των οδωνυμίων, ενώ μόνο μία από τις 40 οδούς, η οδός Δόμνας Βισβίζη, έχει σχέση με την τοπική ιστορία της Θράκης.
Η περιήγηση των μαθητών στα μνημεία της πόλης (προτομές, ανδριάντες, ηρώα κ.ά.) οδήγησε και αυτή σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Από τα συνολικά 16 μνημεία τρία σχετίζονται με την Ελληνική Επανάσταση του 1821: το άγαλμα του Θρακομακεδόνα Αγωνιστή στην πλατεία Ελευθερίας, η προτομή του Ανδρέα Μιαούλη στη συμβολή της Λεωφόρου Στρατού με την οδό Δημοκρίτου και το Φιλελλήνων Σήμα στο Μονοπάτι της Ζωής.
Παρόλο που η επανάσταση δεν εδραιώθηκε στην περιοχή της Θράκης, η συμμετοχή και η συμβολή των Θρακιωτών στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας υπήρξε μεγάλη και πολυεπίπεδη. Πολλοί Θρακιώτες συμμετείχαν στον Ιερό Λόχο, ήταν μέλη της Φιλικής Εταιρείας, πρωταγωνίστησαν σε γεγονότα που έλαβαν χώρα στη Θράκη, αλλά και συμμετείχαν σε επιχειρήσεις που πραγματοποιήθηκαν στη Νότια Ελλάδα. Στον ιστότοπό μας παρουσιάζουμε αυτά τα πρόσωπα και τη δράση τους, όπως και τα γεγονότα σε σύντομους, περιεκτικούς πίνακες. Εδώ θα περιοριστούμε να αναφέρουμε τον Καπετάν Γεώργη Δημητρίου τον Ξάνθιο, ο οποίος πολέμησε στη Νότια Ελλάδα. Πρόκειται για το μοναδικό όνομα αγωνιστή με πιθανή καταγωγή από την Ξάνθη που σώζεται από τις πηγές.
Μέσα από αυτή τη διαδικασία εμπλουτίσαμε τις γνώσεις μας σχετικά με σημαντικά ιστορικά γεγονότα, κατανοήσαμε ότι τα ονόματα των οδών αφορούν σε αληθινούς ανθρώπους που βρέθηκαν στο επίκεντρο των γεγονότων της Επανάστασης και διαπιστώσαμε ότι τα οδωνύμια καταδεικνύουν έναν από τους τρόπους με τους οποίους θυμόμαστε το ιστορικό παρελθόν. Γι’ αυτό η μελέτη τους συμβάλλει στην απόκτηση ιστορικής συνείδησης και στη διαμόρφωση της ιστορικής μας μνήμης. Θα μπορούσαμε, ωστόσο, να πούμε ότι τα παραπάνω είναι μερικά μόνο από τα οφέλη που αποκομίσαμε από αυτή την έρευνα, η οποία διήρκεσε 4 και πλέον μήνες.
Φιλοδοξία και ελπίδα μας είναι αυτή η εργασία να αποτελέσει έναυσμα για να ξαναγνωρίσουν οι κάτοικοι της περιοχής την πόλη της Ξάνθης και ενδεχομένως χρήσιμο εργαλείο για τους επισκέπτες της περιοχής μας. Σας προσκαλούμε, λοιπόν, να περιηγηθείτε στην πόλη μας με μια άλλη ματιά μέσω του διαδραστικού χάρτη https://sites.google.com/view/xanthi-1821-msx και να έρθετε σε επαφή με ενδιαφέρουσες πληροφορίες από τον Αγώνα των Θρακιωτών, υλικό που προσδοκούμε να εμπλουτίσουμε περαιτέρω.
Εργάστηκαν οι μαθητές και οι μαθήτριες: Αθανασιάδου Κωνσταντίνα, Αθανασοπούλου Ειρήνη, Βασιλείου Αφροδίτη, Βαρσάμης Στράτος, Βότση Ανδρονίκη, Γκουλιαμτζής Κωνσταντίνος, Γρούδου Κορνηλία, Κηπουρού Σιλένα, Κουρτέση Μαργαρίτα, Κουρτίδης Απόστολος, Κοψαλίδου Δανάη, Κρυωνάς Βαγγέλης, Κυλίτση Αργυρώ, Παπαδοπούλου Δέσποινα, Πασχαλίδης Κωνσταντίνος, Τσάκαλος Κωνσταντίνος
Φωτεινή Κοκκίνη-Ευαγγελία Κουιμτσίδου (φιλόλογοι)
