Τα ”πάρκα τσέπης” είναι μία ιδέα που ξεκίνησε στην Νέα Υόρκη την δεκαετία του ’60.Από τότε έχουν αγκαλιαστεί από πολλές πόλεις του εξωτερικού. Σήμερα σε αρκετές από αυτές αποτελεί στρατηγικό στόχο η ύπαρξη μικρών σημειακών παρεμβάσεων για μια πιο βιώσιμη και ανθρώπινη πόλη.
Στην ευρωπαϊκή και διεθνή κουλτούρα αστικής ανάπτυξης, τα πάρκα τσέπης «pocket park» αποτελούν αναγκαία ανάσα για το βεβαρυμμένο από τσιμέντο δίκτυο των πόλεων: μικρές εκτάσεις (έως μισού στρέμματος), οι οποίες αξιοποιούνται ως χώροι πρασίνου και ανάπαυσης για τους κατοίκους, προσφέροντας καθημερινή διέξοδο σε επίπεδο γειτονιάς.
Τα Πάρκα Τσέπης είναι χώροι πρασίνου μικρής κλίμακας που σπάνια ξεπερνούν τα 600 τ.μ. και απευθύνονται στο ευρύ κοινό είτε βρίσκονται σε δημόσιο είτε σε ιδιωτικό χώρο. Συνήθως δημιουργούνται ευκαιριακά, πάνω σε ακανόνιστα κομμάτια κενής ή «ξεχασμένης» αστικής γης, και η μορφή τους εξαρτάται από τη διάταξη των οικοδομικών τετραγώνων και του οδικού δικτύου της περιοχής.
Τα Πάρκα Τσέπης δεν στοχεύουν στην εξυπηρέτηση μιας ολόκληρης πόλης, αλλά συνδέονται άμεσα με την γειτονιά που τα φιλοξενεί καλύπτοντας τις ανάγκες της ή συνδέονται σε ένα ευρύτερο λειτουργικό δίκτυο Πάρκων Τσέπης, μέσω πεζοδρόμων, «πράσινων» διαδρομών και ποδηλατοδρόμων, παρέχοντας εύκολη πρόσβαση και χρήση σε όλους τους ενδεχόμενους χρήστες. Εξαιτίας του ευκαιριακού σχηματισμού τους ενδέχεται να έχουν θεματικό χαρακτήρα εξυπηρετώντας καλύτερα συγκεκριμένες χρήσεις και τμήμα του κοινωνικού συνόλου (π.χ. ως μέρος ξεκούρασης, παιχνιδιού, αθλητισμού, πολιτιστικών δρώμενων).
Βασική λειτουργία των Πάρκων Τσέπης είναι η μετατροπή ασχεδίαστων, μη λειτουργικών και προβληματικών τμημάτων γης σε ζωτικούς χώρους. Η τελική μορφή τους βρίσκεται σε απόλυτη αρμονία τόσο με τις υποδομές των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς όσο και με το συνεχές σύστημα δόμησης της περιοχής που φιλοξενούνται ώστε να μην αποτελούν ένα ξένο σώμα αυτής. Η πρόσβασή τους από τους επισκέπτες είναι ευδιάκριτη, παρέχουν κατάλληλο φωτισμό και καλή ορατότητα με αποτέλεσμα να συνδράμουν στην διατήρηση της ασφάλειας στην πόλη.
Εξαιτίας του μικρού τους μεγέθους, τα Πάρκα Τσέπης δεν έχουν πρωταρχικό στόχο την περιβαλλοντική αναβάθμιση αν και η συνδρομή τους ως μηχανισμός βελτίωσης του μικροκλίματος της γειτονιάς και ειδικότερα του μετριασμού της θερμικής νησίδας, είναι αρκετά καθοριστική. Οι χώροι πρασίνου που δημιουργούνται, μειώνουν τους αστικούς θορύβους, φιλτράρουν τον αέρα από σκόνη και ρύπους, και αποτελούν χώρους φιλοξενίας πουλιών και μικρών ζώων που τείνουν να εκλείψουν από το αστικό περιβάλλον
Ένα από τα φυσικά χαρακτηριστικά των Πάρκων Τσέπης είναι η ύπαρξη «τυφλών τοίχων» που προκύπτουν από τα κτίρια που τα περικλείουν. Η εκμετάλλευσή τους αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία προώθησης εικαστικών δράσεων εκφρασμένων μέσα από τις τέχνες του δρόμου (όπως οι μεγάλων διαστάσεων τοιχογραφίες και τα γκράφιτι) καθώς και βελτίωσης της αισθητικής του αστικού χώρου.
Η συμβολή των Πάρκων Τσέπης στον οικονομικό τομέα είναι εξίσου σημαντική. Παρόλο που το απαιτούμενο κεφάλαιο για την δημιουργία τους και τη συντήρησή τους είναι χαμηλό, συνδράμουν στην συνολική αναβάθμιση της περιοχής με αποτέλεσμα να προσελκύουν μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών και επιχειρήσεων ενισχύοντας την τοπική επιχειρηματικότητα και αυξάνοντας τις αξίες των ακινήτων της γειτονιάς
Τα Πάρκα Τσέπης ως αστικά κοινά αγαθά, σηματοδοτούν τη δημιουργία κοινωνικών πυρήνων που αντανακλούν τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες των ανθρώπων στους οποίους απευθύνονται. Συμβάλλουν στην δημιουργία κοινωνικού κεφαλαίου μέσω της συναναστροφής, της οικειότητας και της ασφάλειας που μπορούν να προσφέρουν στους χρήστες. Η δυνατότητα τους να υποστηρίζουν πλήθος εναλλακτικών χρήσεων, αποπνέει στον χρήστη ευελιξία και ελευθερία δράσης δημιουργώντας ένα σημείο συνάντησης και αλληλεπίδρασης μεταξύ των κατοίκων και του χώρου. Όπως αποδεικνύει και η διεθνής εμπειρία, ο σχεδιασμός, η υλοποίηση και η συντήρησή τους μπορεί να ανατεθεί αποκλειστικά σε ενδιαφερόμενους ιδιώτες, κοινωνικές ομάδες και κινηματικές πρωτοβουλίες χωρίς να απορρίπτεται η συμμετοχή του κράτους και των επιχειρήσεων εφόσον αυτή δρα επικουρικά και όχι επεμβατικά.
Η δράση τους για την επίτευξη της συνολικής ευημερίας του τόπου είναι πολυποίκιλη καθώς συνεισφέρει στην πολεοδομική, περιβαλλοντική, εικαστική, οικονομική και κοινωνική αναβάθμιση των αστικών κέντρων.
Προς αυτή την κατεύθυνση και μετά την ενεργοποίηση και άλλων ελληνικών Δήμων οι οποίοι υιοθέτησαν και έχουν αρχίσει να υλοποιούν τη συγκεκριμένη δράση, θα θέλαμε να σας προτείνουμε την υιοθέτησή του και από το Δήμο Ξάνθης.
Βασικός στόχος της συγκεκριμένης δράσης για το Δήμο Ξάνθης αποτελεί η δημιουργία σε χώρους ανοιχτούς προς χρήση, όπως σε ανεκμετάλλευτα δημόσια/δημοτικά οικόπεδα, όπου αυτά μπορεί να βρεθούν, εντός οικοδομικών τετραγώνων και γειτονιών, και η δημιουργία αντίστοιχα μικρών κήπων, φυτεύοντας διάφορες ποικιλίες ανθέων και φυτών καθώς και ο εκ νέου φωτισμός των χώρων για την ανάδειξη τους.
Η υλοποίηση της δράσης των πάρκων τσέπης πραγματοποιούνται μέσω της κινητοποίησης του Δήμου αλλά και ιδιωτών χωρίς να επιβαρύνονται οι πολίτες. Η εταιρική κοινωνική ευθύνη είναι μια μεγάλη ευκαιρία για τις πόλεις και για το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας, που έρχεται να υποβοηθήσει το κράτος και τις τοπικές αρχές προς όφελος του πολίτη χωρίς τη χρονοτριβή της γραφειοκρατίας του Δημοσίου. Ζητούμενο είναι να ωφεληθεί ο κάτοικος της συνοικίας και της γειτονιάς. Είναι κάτι μικρό, αλλά σημαντικό, που αν πολλαπλασιαστεί μπορεί να βελτιώσει πολλά.
Το πάρκο τσέπης μπορεί να αποτελέσει χαρακτηριστικό παράδειγμα σύμπραξης Ιδιωτικού και Δημόσιου Τομέα (ΣΔΙΤ) το οποίο προϋποθέτει την πρόσκληση των ιδιωτών στον δημόσιο χώρο. Για την ελληνική νοοτροπία μπορεί να είναι κάτι ριζοσπαστικό και προκαλεί ακόμη αντιδράσεις, παρότι οι παρεμβάσεις δεν βαρύνουν τον πολίτη, αλλά το κόστος τους αναλαμβάνεται πλήρως από τον ιδιώτη χορηγό μέσα από την πολιτική εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Τα πάρκα τσέπης γίνονται σε οικόπεδα του δήμου με δωρεές ιδιωτών. Με αυτές τις δωρεές, καλύπτονται πλήρως η κατασκευή των κήπων και γίνεται εφικτό να έχει κανείς σε σύντομο χρόνο το ζητούμενο αποτέλεσμα.
Η δημιουργία μικρών ουσιαστικά κήπων σε διάφορα σημεία ανάμεσα στις πολυκατοικίες είναι μια κίνηση που αν πολλαπλασιαστεί, μπορεί να αναβαθμίσει την καθημερινότητα και κατ’ επέκταση βελτιώνει την ποιότητα ζωής των κατοίκων της πόλης.
Παράδειγμα ενός πάρκου τσέπης που δημιουργήθηκε πρόσφατα είναι αυτό στο Δήμο Αθηναίων απεικονίζεται στις ακόλουθες φωτογραφίες με το πριν και το μετά.
Ο Δήμος Ξάνθης μπορεί να δώσει τη δυνατότητα και την ευελιξία σε κάθε γειτονία να προτείνει, να σχεδιάζει και να δημιουργεί.
Ακολουθώντας συγκεκριμένα βήματα, με ανοιχτές συζητήσεις, προτάσεις και δράσεις ενημέρωσης μπορεί η γειτονιά να καταλήξει σε μία τελική μορφή δημιουργώντας ένα σημείο αναφοράς στην πόλη. Η λειτουργία και η επικοινωνία της γειτονιάς ενισχύεται, αποκτάει ταυτότητα, λειτουργεί σαν ζωντανό κοινωνικό κύτταρο. Ενεργοποιείται το ανθρώπινο κεφάλαιο, το τοπικό ταλέντο και η δημιουργικότητα. Δημιουργούμε κομμάτια της πόλης που τα αισθανόμαστε, τα φροντίζουμε και τα προστατεύουμε σαν ΔΙΚΑ ΜΑΣ. Ερχόμαστε πιο κοντά με την φύση, τον εαυτό μας, τα παιδιά μας, τον διπλανό μας.
Γιατί τελικά εμείς οι ίδιοι οι άνθρωποι της πόλης μας πρέπει να επιδιώξουμε, να απαιτήσουμε και τελικά να κάνουμε την ζωή και την καθημερινότητά μας πιο όμορφη.
Προς αυτή την κατεύθυνση, καλούμε το Δήμο Ξάνθης να υιοθετήσει τη συγκεκριμένη δράση και να κινήσει τις διαδικασίες προκειμένου να επιτευχθεί, όπου είναι εφικτό, μέσω αναγνώρισης των αναξιοποίητων σημείων και εκτάσεων της πόλης η υλοποίηση των πάρκων τσέπης και στο Δήμο μας.
Με εκτίμηση
H Πρόεδρος ΟΕΒΕ Ξάνθης
Τσιακίρογλου Μαρία
Ο Γενικός Γραμματέας
Ιωαννίδης Κωνσταντίνος
