Δεν έχουμε κάποια επιστημονική καταγραφή που να διαβεβαιώνει έξαρση πληθυσμού, σημειώνει στην «Θ», ο Δ/ντης του Εργαστηρίου Οικολογικής Μηχανικής και Τεχνολογίας του ΔΠΘ
«Ευνοϊκές» χαρακτηρίζει τις συνθήκες που επικρατούν στο Θρακικό Πελάγος, για την παρουσία της περίφημης «μωβ μέδουσας», ο Καθηγητής και Διευθυντής του Εργαστηρίου Οικολογικής Μηχανικής και Τεχνολογίας του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του ΔΠΘ κ. Γιώργος Συλαίος, ο οποίος ωστόσο διευκρινίζει οτι «αυτήν την στιγμή, δεν υπάρχουν αναφορές. Δεν έχουμε δει σε κάποια από τις δειγματοληψίες που κάνουμε στο Θρακικό Πέλαγος, τέτοιους οργανισμούς, αλλά αυτό δεν σημαίνει τίποτα» προσθέτοντας πως απαιτείται ψυχραιμία…
Ο ίδιος, αναφέρεται και στις διαδικτυακές εφαρμογές και στους διαδραστικούς χάρτες, όπου έχουν γίνει κάποιες αναφορές για την μωβ μέδουσα, στην ευρύτερη περιοχή του Φαναρίου, εξηγώντας ότι, σήμερα η επιστήμη έχει επεκτείνει το εύρος σκέψης της και έχει προσπαθήσει να εντάξει και τους πολίτες, ενώ παράλληλα μιλά και για τις επιδράσεις που δέχεται το Θρακικό Πέλαγος, όχι μόνον από τους τρεις μεγάλους ποταμούς της περιοχής μας αλλά και από τα ποτάμια της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, που καταλήγουν στην Μαύρη Θάλασσα.
ΕΥΝΟΙΚΕΣ ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΩΒ ΜΕΔΟΥΣΑ – ΕΥΝΟΕΙΤΑΙ Ο ΕΥΤΡΟΦΙΣΜΟΣ ΤΟΥΣ – ΔΕΝ ΑΠΟΚΛΕΙΕΤΑΙ ΕΦΟΣΟΝ ΕΡΘΕΙ ΚΑΠΟΙΟ ΚΟΠΑΔΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ, ΝΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΘΕΙ
Αναλυτικότερα, ο κ. Συλαίος, εξήγησε στην «Θ» ότι:
Αυτοί είναι οργανισμοί που υπάρχουν ούτως ή άλλως στο οικοσύστημα. Θα έλεγα ότι απαιτείται κάποια ψυχραιμία και ότι είναι καλό να μην δημιουργούμε πανικό. Βλέπω το τελευταίο διάστημα αρκετά δημοσιεύματα γύρω από αυτό το θέμα. Είναι γεγονός ότι όσο περνούν τα χρόνια και οι θερμοκρασίες – ειδικά το Καλοκαίρι – ξεπερνούν κατά πολύ τις συνήθεις θερμοκρασίες που έχουμε στην ατμόσφαιρα και κατ΄επέκταση στην θάλασσα με αποτέλεσμα να έχουμε αυτό που ονομάζουμε «θαλάσσιους καύσωνες», ευνοούνται οι συγκεντρώσεις αυτών των οργανισμών. Στην περίπτωση του Θρακικού Πελάγους, πέρυσι είχαν ανιχνευθεί εξαιτίας πάλι πολύ υψηλών θερμοκρασιών. Ευνοούνται από την μεγάλη απορροή που κατεβάζουν τα Ποτάμια, από την ξηρά προς την θάλασσα, εμπλουτισμένα σε θρεπτικά άλατα (σε θρεπτικές ουσίες) που δημιουργούν φυτοπλαγκτόν. Αφού δημιουργηθεί η ανάπτυξη του φυτοπλακτού έχουμε το ζωοπλαγκτόν σε επόμενη φάση και οι οργανισμοί αυτοί είναι ζωοπλαγκτονοφάγοι στα μεγαλύτερα στάδιά τους και τρέφονται κατόπιν (όταν έχουν ενηλικιωθεί) με αυγά ψαριών ή με νεαρά άτομα ψαριών. Θα έλεγα ότι αυτήν την στιγμή, δεν υπάρχουν αναφορές (τουλάχιστον από όσο γνωρίζω). Δεν έχουμε δει σε κάποια από τις δειγματοληψίες που κάνουμε στο Θρακικό Πέλαγος, τέτοιους οργανισμούς, αλλά αυτό δεν σημαίνει τίποτα. Η περιοχή μας, είναι μια περιοχή που παρά το γεγονός ότι δεν είναι ιδιαίτερα κλειστή (δηλαδή και ο Κόλπος της Καβάλας και ο Κόλπος της Αλεξανδρούπολης και γενικά οι ακτές του Θρακικού είναι ανοικτές, με αποτέλεσμα να ευνοείται η εύκολη ανανέωση του νερού και άρα η απομάκρυνση των οποιονδήποτε ρύπων πέφτουν στην θάλασσα) έχει την επίδραση μεγάλων Ποταμών (όπως ο Έβρος, ο Νέστος, ο Στρυμόνας) που κατεβάζουν μεγάλες ποσότητες θρεπτικών αλάτων. Ευνοείται δηλαδή ο ευτροφισμός, οι μεσότροφες συνθήκες σε σχέση με τις Κυκλάδες ή άλλες περιοχές όπου έχουμε ολιγότροφες συνθήκες. Οι συνθήκες ευνοούνται κυρίως αυτήν την περίοδο από την καιρική αστάθεια (δηλαδή από πολύ μεγάλης έντασης βροχοπτώσεις που «ξεπλένουν» τα χωράφια μεταφέροντας θρεπτικά στοιχεία στις ακτές και στην θάλασσα) και όσο πιο συχνά υπάρχουν φαινόμενα καιρικής αστάθειας, τόσο το σύστημα έχει την δυνατότητα να παράξει φυτοπλαγκτόν και κατ΄επέκταση ζωοπλαγκτόν, άρα να προσελκύσει τέτοια ζώα. Δεν αποκλείεται, γιατί οι συνθήκες είναι ευνοικές στην περιοχή μας, εφόσον έρθει κάποιο κοπάδι στην περιοχή από τέτοιους οργανισμούς, να εγκατασταθεί, με την έννοια ότι υπάρχει αυτό που χρειάζεται ένας οργανισμός (την δυνατότητα να τραφεί). Αν τώρα, αναπαραχθεί κιόλας, ακόμη χειρότερα για το οικοσύστημα και για το περιβάλλον.
Εάν έχουμε τις συνήθεις μετεωρολογικές συνθήκες που έχουμε τα Καλοκαίρια και δεν έχουμε έντονους καύσωνες μεγάλης διάρκειας, εκτιμώ ότι οι πιθανότητες είναι χαμηλότερες. Αυτό όμως, εξαρτάται πάντοτε από συνθήκες που δεν μπορούμε να προβλέψουμε. Εμείς, έχουμε «μοντέλα» πρόβλεψης για το Θρακικό Πέλαγος, παρακολουθούμε δορυφορικές εικόνες (αλλά αυτοί οι οργανισμοί δεν φαίνονται στην δορυφορική εικόνα), παρακολουθούμε τον ευτροφισμό, αλλά έχουμε την δυνατότητα να προβλέψουμε τις συνθήκες για τις επόμενες πέντε μέρες με υψηλότερη ασφάλεια για το επόμενο 48ωρο. Από εκεί και πέρα, η πρόβλεψή μας είναι αρκετά χαμηλής αξιοπιστίας.
ΕΧΟΥΝ ΑΝΑΠΤΥΧΘΕΙ ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΕΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΠΟΥ ΚΑΤΑΓΡΑΦΟΥΝ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΦΕΡΝΟΥΝ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ ΚΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ
Επίσης, ο ίδιος – με αφορμή τον διαδραστικό χάρτη στον οποίο έχει γίνει αναφορά για εμφάνιση μωβ μέδουσας στην ευρύτερη περιοχή του Φαναρίου – τονίζει ότι:
Σήμερα, η επιστήμη (επειδή ακριβώς όσοι ασχολούμαστε με την θάλασσα δεν μπορούμε να είμαστε συνέχεια στην θάλασσα) έχει επεκτείνει το εύρος σκέψης της και έχει προσπαθήσει να εντάξει και τους πολίτες. Οπότε σήμερα, έχουν αναπτυχθεί πάρα πολλές διαδικτυακές εφαρμογές, οι οποίες καταγράφουν την εμφάνιση απρόβλεπτων φαινομένων, όπως είναι και οι μέδουσες και η εμφάνιση πετρελαιοκηλίδων και η εμφάνιση ξενικών οργανισμών (π.χ. παλαιότερα είχαμε τον λαγοκέφαλο, που πλέον είναι σύνηθες είδος για την περιοχή) ή όπως τα θαλάσσια απορρίμματα. Όλα αυτά, μπορεί πλέον ο πολίτης, χρησιμοποιώντας διάφορες διαδικτυακές εφαρμογές που υπάρχουν, να τα αναφέρει και να μπαίνουν σε βάσεις δεδομένων, οι οποίες στην συνέχεια αναλύονται από επιστημονικούς φορείς και προσπαθούμε να δούμε ποιοι είναι οι λόγοι που προκάλεσαν την παρουσία τους (είτε μιλάμε για οργανισμούς είτε για κάποιο ατύχημα στην περίπτωση της πετρελαιοκηλίδας). Γενικότερα, αυτή είναι μια τάση καινούρια στην έρευνα, που προσπαθεί να εμπλέξει την κοινωνία των πολιτών με την έρευνα (να φέρει πιο κοντά τους πολίτες στην έρευνα) και να κάνει τους πολίτες τμήμα της συλλογής δεδομένων. Εμείς, για παράδειγμα, κάνουμε μηνιαίες δειγματοληψίες. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι απαραίτητο – κατά την διάρκεια αυτής της δειγματοληψίας – να πετύχουμε κάποιο γεγονός. Ωστόσο κάποιος αλιέας, που είναι στην θάλασσα, έχει την δυνατότητα να μας ενημερώσει μέσα από τέτοιου τύπου εφαρμογές και τέτοιου τύπου διαδραστικούς χάρτες.
ΚΑΛΟ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΕΤΑΙ ΤΟ ΚΟΛΥΜΠΙ, ΕΑΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΟΙ ΜΕΔΟΥΣΕΣ, ΠΛΗΝ ΟΜΩΣ ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΚΑΠΟΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΠΟΥ ΘΑ ΜΑΣ ΔΙΑΒΕΒΑΙΩΝΕΙ ΟΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΞΑΡΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ
Τι γίνεται όμως σε περίπτωση που κάποιους λουόμενος δει μια μωβ μέδουσα; Μπορεί να…βουτήξει ή όχι;
Απαντώντας σε όλα τα παραπάνω, ο κ. Συλαίος, επισημαίνει ότι:
Είναι γεγονός ότι όλοι αυτοί οι οργανισμοί, εκκρίνουν νευροτοξίνες οι οποίες σε πολλούς οργανισμούς (λόγω αλλεργιών, λόγω επαφής του δέρματος με αυτό το απέκριμα που αφήνουν αυτοί οι οργανισμοί κλπ) μπορεί να δημιουργήσει επιπλοκές. Οπότε είναι καλό, όντως – αν υπάρχουν στην θάλασσα αυτού του τύπου οι μέδουσες – να αποφεύγει κάποιος να κολυμπά. Ωστόσο, επαναλαμβάνω πως δεν πρέπει να φτάσουμε σε σημείο να τρομοκρατούμε τον κόσμο, χωρίς να υπάρχει κάποια επιστημονική καταγραφή που θα μας διαβεβαιώνει ότι όντως υπάρχει έξαρση του πληθυσμού. Αυτήν την στιγμή δεν έχουμε κάτι τέτοιο.
ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΥ ΔΕΧΕΤΑΙ ΠΟΛΛΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ, ΤΟ ΘΡΑΚΙΚΟ ΠΕΛΑΓΟΣ – ΕΙΝΑΙ Ο «ΤΕΛΙΚΟΣ ΑΠΟΔΕΚΤΗΣ» ΤΩΝ ΠΟΤΑΜΩΝ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
Κλείνοντας, ο Καθηγητής και Διευθυντής του Εργαστηρίου Οικολογικής Μηχανικής και Τεχνολογίας του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του ΔΠΘ, σημείωσε ότι:
Το Θρακικό Πέλαγος, είναι μια περιοχή που δέχεται πολλές επιδράσεις, από διαφορετικούς εξωτερικούς παράγοντες. Δηλαδή, πέρα από τα δικά μας ποτάμια, που είναι μεγάλα και «ξεπλένουν» τεράστιες εκτάσεις (ο Έβρος είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση πολύ μεγάλης λεκάνης απορροής), έχουμε και τα ποτάμια της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, που καταλήγουν στην Μαύρη Θάλασσα (Δούναβης, Δνείπερος, με όλα αυτά που ακούγονται αυτήν την περίοδο).
Αυτά τα ποτάμια, μεταφέρουν όλες τις χημικές τους ουσίες στην Μαύρη Θάλασσα που – μέσα από τον Βόσπορο, την Θάλασσα του Μαρμαρά και τα Στενά των Δαρδανελίων – καταλήγουν στην περιοχή μας. Εμείς είμαστε οι τελικοί αποδέκτες των οποιονδήποτε παραγόμενων ρυπάνσεων σε μια τεράστια λεκάνη για την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Όπως αντιλαμβάνεστε, αυτός είναι ο λόγος που από την μια έχουμε τα θετικά (π.χ. την αλιεία αφού η περιοχή είναι αλιευτικό πεδίο και έχουμε όλο τον αλιευτικό στόλο και την μεγαλύτερη αλιευτική παραγωγή από οποιαδήποτε άλλη θαλάσσια περιοχή στην Ελλάδα). Από την άλλη βέβαια, η υπερβολική παραγωγικότητα, μπορεί να υπερβεί ένα όριο και να δημιουργήσει συνθήκες όπως αυτές που είχαμε πέρυσι, που πάλι ήταν μια ειδική περίπτωση της πολύ έντονης εναλλαγής βροχοπτώσεων υψηλής έντασης, με περιόδους ηλιοφάνειας. Οπότε από την μια είχαμε το «ξέπλυμα» των χωραφιών και από την άλλη την παρουσία φωτός (ήλιου) και αυξημένης θερμοκρασίας, άρα φωτοσύνθεση (παραγωγικότητα). Αν επαναλαμβάνονται αυτοί οι «μηχανισμοί» λόγω των κλιματικών αλλαγών που βλέπουμε, οπωσδήποτε θα δημιουργήσουν αποτύπωμα στην θάλασσα. Θα δημιουργήσουν ένα δυσμενές αποτύπωμα, που θα το καταλαβαίνει το οικοσύστημα. Στην περίπτωση της περσινής συνθήκης, ευνόησαν οι άνεμοι και δεν μεταφέρθηκε προς την περιοχή μας τόσο πολύ, όσο προς την Λήμνο. Αν όμως, οι συνθήκες των ανέμων άλλαζαν, θα το βλέπαμε σε πολύ μεγαλύτερη έκταση στις δικές μας ακτές.
