Μεγάλη Τεσσαρακοστή: Η διατροφική και η πνευματική νηστεία
Διανύοντας την περίοδο της Σαρακοστής, πολλοί από μας ακολουθούμε ένα διατροφικό πρόγραμμα νηστείας, ο καθένας για τους δικούς του λόγους. Άλλοι για να εκπληρώσουν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα και άλλοι ως μια ευκαιρία αποτοξίνωσης του οργανισμού, μέσω του αποκλεισμού των τροφών ζωικής προέλευσης και της συνεπακόλουθης αύξησης των φυτικών τροφών, όπως λαχανικά, όσπρια, ζυμαρικά, φρούτα.
Από την άλλη σημαντικό κομμάτι κατά την περίοδο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι η πνευματική νηστεία για την οποία μιλά στην «Θ» ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ξάνθης και Περιθεωρίου κ.κ Παντελεήμων ο οποίος αναφέρει ότι «η νηστεία, όπως λέει η Εκκλησία, είναι νηστεία σωματική (η νηστεία των τροφών) αλλά και πνευματική. Την μεν νηστεία των τροφών, την σωματική, πρέπει να την κάνουν οι υγιείς, οι νέοι, οι γέροντες, οι ασθενείς, τα μικρά παιδιά, θα πρέπει και αυτοί να την κάνουν, αλλά ανάλογα με τις δυνατότητες που υπάρχουν και με τις αντοχές τους. Τους μαθητές δηλαδή δεν μπορούμε να τους νηστεύψουμε πενήντα ημέρες, αλλά τουλάχιστον την πρώτη εβδομάδα και κάθε Τετάρτη και Παρασκευή και την Μεγάλη Εβδομάδα, για να μάθουν και τα παιδιά. Βέβαια οι ασθενείς θα συμβουλευθούν τον γιατρό τους, θα συμβουλευθούν και τον πνευματικό τους».
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΞΑΝΘΗΣ: «Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΝΗΣΤΕΙΑ ΔΕΝ ΕΞΑΙΡΕΙ ΚΑΝΕΝΑΝ…»
«Η πνευματική νηστεία, όμως δεν εξαιρεί κανέναν Κανείς δεν μπορεί να επικαλεστεί λόγους υγείας, όπως στην σωματική. Αυτή η πνευματική νηστεία, λέει ο Μέγας Βασίλειος, είναι η εγκράτεια της γλώσσης, η θυμού αποχή (να απέχω από τον θυμό), από την καταλαλιά (να μην κατακρίνω), από το ψεύδος, από την επιορκία. Αυτή είναι η νηστεία η πραγματική και η ευάρεστος τω Κυρίω και άλλη μια ευχή της Εκκλησίας την οποία λέμε τώρα στις Ακολουθίες των Προηγιασμένων Δώρων, λέει: Και οφθαλμός μεν απέστω παντός πονηρού βλέμματος (το μάτι να μείνει μακριά από πονηρό βλέμμα και θέαμα), ακοή δε λόγος αργοίς ανεπιβατος (η ακοή να μείνει μακριά από αργολογίες. Να μην ακούμε λόγια που δεν ωφελούν, η ή δε γλώσσα καθαρευέτω βημάτων απρεπών (η γλώσσα μας να μείνει καθαρή από λόγια άπρεπα). Τα χείρας αυτού εκτείνον προς εργασία των εντολών σου (τα χέρια μας να απλωθούν για να εργαστούν τα έργα του Χριστού που είναι η ελεημοσύνη) ους πόδας αυτού προς δρόμον τού Ευαγγελίου κατεύθυνoν (και τα πόδια μας να βαδίσουν στους δρόμους που χάραξε Εκείνος). Αυτή είναι η πνευματική νηστεία, την οποία όπως είπα και προηγουμένως, μπορούμε και πρέπει να την κάνουμε όλοι» επισήμανε επίσης ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ξάνθης και Περιθεωρίου, σημειώνοντας ωστόσο ότι «Εκείνος από ψηλά βλέπει και κρίνει. Και μικρά παιδιά και ασθενείς και γενικά κάποιος που έχει ένα πρόβλημα, και μια ημέρα νηστείας να κρατήσει, Εκείνος το Μετράει».
ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΙΘΑΝΟΙ «ΚΙΝΔΥΝΟΙ» ΤΗΣ ΝΗΣΤΕΙΑΣ
Το κύριο ερώτημα που γεννάται κατά την περίοδο της νηστείας, ως προς το διατροφικό κομμάτι είναι, αν κάνει πράγματι η καλό στον οργανισμό και προάγει την υγεία καθώς και το αν περικλείει κινδύνους για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού;
Η απάντηση βρίσκεται κάπου στη μέση. Πράγματι, η αυξημένη κατανάλωση φυτικών ινών, κατά τη διάρκεια της νηστείας, αποτελεί βασικό διατροφικό πλεονέκτημα, καθώς συμβάλλει στη μείωση των επιπέδων λιπιδίων και γλυκόζης στο αίμα και επιπλέον καταπολεμά τη δυσκοιλιότητα και προλαμβάνει την εμφάνιση ορισμένων μορφών καρκίνου. Επίσης, η αυξημένη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, αδρά επεξεργασμένων δημητριακών και ελαιολάδου εφοδιάζει τον οργανισμό μας με βιταμίνες, απαραίτητες για την ομαλή λειτουργία του, όπως η β-καροτίνη, η τοκοφερόλη ή βιταμίνη Ε, το φυλλικό οξύ, η βιταμίνη C, καθώς και πλήθος φυτοχημικών ουσιών, όπως οι πολυφαινόλες, τα φλαβονοειδή και οι τανίνες. Η αντιοξειδωτική τους δράση εμποδίζει την εμφάνιση των βλαπτικών ελευθέρων ριζών και ενισχύει το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Επιπλέον, ο αποκλεισμός από τη διατροφή μας των τροφών ζωικής προέλευσης μειώνει την πρόσληψη κορεσμένων λιπών και χοληστερόλης και ελαχιστοποιεί τη συσσώρευση τοξικών ουσιών. Έτσι, συμβάλλει στη πρόληψη χρόνιων ασθενειών, όπως, καρδιαγγειακά νοσήματα, υπέρταση, καρκίνος παχέος εντέρου, δυσλιπιδαιμίες, παχυσαρκία, σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2.
Από την άλλη, ένα διαιτολόγιο νηστείας που δεν είναι καλά σχεδιασμένο μπορεί να προκαλέσει αδυναμία, πονοκεφάλους, ζαλάδες, απώλεια μυϊκής μάζας και ανεξέλεγκτη έκλυση τοξικών ουσιών στο αίμα. Για το λόγο αυτό η σύνταξή του απαιτεί καλή γνώση βασικών αρχών διατροφής.
Αυτό που χρειάζεται να προσέξουμε περισσότερο σε ένα διαιτολόγιο νηστείας είναι η επαρκής πρόσληψη πρωτεΐνης, σιδήρου, ασβεστίου και βιταμίνης Β12. Κάνοντας κατάλληλους συνδυασμούς τροφίμων μπορούμε να εξασφαλίσουμε υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνη. Τέτοιοι συνδυασμοί είναι: φακές με ρύζι, ρεβίθια με ρύζι, φασόλια με ρύζι, ψωμί με φυστικοβούτυρο, δημητριακά με ξηρούς καρπούς, ψωμί με ταχίνι.
Τα θαλασσινά, όπως, καλαμάρια, χταπόδι, σουπιές, γαρίδες αποτελούν, επίσης, πολύ καλές εναλλακτικές πηγές πρωτεϊνών, αλλά και σιδήρου. Άλλες πηγές φυτικού σιδήρου είναι τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (π.χ. σπανάκι), τα όσπρια (φακές, ρεβίθια), η βρώμη, η σόγια, το σουσάμι, ξηροί καρποί, όπως φουντούκια και αμύγδαλα, αποξηραμένα φρούτα καθώς και τα εμπλουτισμένα δημητριακά. Για να ενισχύσουμε την απορρόφηση του μη αιμικού (φυτικού) σιδήρου θα πρέπει παράλληλα με τις παραπάνω τροφές να καταναλώνουμε τρόφιμα που περιέχουν βιταμίνη C, όπως είναι τα εσπεριδοειδή (πορτοκάλια, λεμόνια, γκρέιπφρουτ), ακτινίδια, φράουλες, πιπεριές, ντομάτες.
Για κάλυψη των αναγκών σε ασβέστιο καλές πηγές θεωρούνται τα αμύγδαλα και τα καρύδια, το μπρόκολο, το σπανάκι, καθώς και εμπλουτισμένα τρόφιμα, όπως για παράδειγμα το γάλα σόγιας. Η κινόα, επίσης, αποτελεί πολύ καλή πηγή ασβεστίου, παρέχοντας παράλληλα και όλα τα απαραίτητα αμινοξέα. Θα τη βρείτε σε καταστήματα βιολογικών τροφών.
Τέλος, για την επάρκεια σε βιταμίνη Β12, η οποία υπάρχει σχεδόν αποκλειστικά σε ζωικά τρόφιμα, καλή εναλλακτική πηγή είναι η σπιρουλίνα, λόγω της σύνθεσής της από μικροοργανισμούς του εδάφους ή του νερού. Τα εμπλουτισμένα με βιταμίνη Β12 τρόφιμα, όπως δημητριακά και προϊόντα σόγιας αποτελούν επίσης μια καλή λύση.
Ολοκληρώνοντας, θα ήταν παράλειψη αν δεν αναφερθούμε και στα ψυχολογικά οφέλη από την τήρηση της νηστείας. Σ’ αυτά περιλαμβάνονται η εγκράτεια (αποτελεί βασική προϋπόθεση για να νηστέψουμε), η οποία συμβάλλει στην ανάπτυξη των ικανοτήτων σε όλους τους τομείς, ως αποτέλεσμα τόνωσης της αυτοπειθαρχίας, η ηθική ικανοποίηση, το αίσθημα ψυχικής ανάτασης, καθώς επίσης και η μείωση των συμπτωμάτων κατάθλιψης.
