Χτύπημα από προπέλα ή πνιγμός οι κύριες αιτίες θανάτου
Απ. Κυλίτσης και Μαν. Κουτράκης μιλούν στην «Θ»
Νεκρές θαλάσσιες χελώνες, εντοπίζονται κατά καιρούς στις παραλίες του Νομού Ξάνθης. Χελώνες, οι οποίες είτε τραυματίζονται από κάποια προπέλα σκάφους (καθώς η κίνηση στην θάλασσα είναι αυξημένη ειδικότερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες) είτε πνίγονται, στην προσπάθειά τους να τραφούν, από κάποια…πεταμένη πλαστική σακούλα, όπως εξηγεί στην «Θ» ο Λιμενάρχης Πόρτο – Λάγους κ. Απόστολος Κυλίτσης, ο οποίος μιλά με αφορμή το πρόσφατο περιστατικό με μια νεκρή χελώνα που βρέθηκε στην παραλία της Μάνδρας.
«ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΟ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ…»
Ειδικότερα ο ίδιος ανέφερε στην «Θ» ότι «οι νεκρές χελώνες, συνήθως είναι χτυπημένες από κάποια προπέλα, γιατί το καλοκαίρι τα σκάφη είναι περισσότερα. Για αυτό συμβαίνει να είναι σε ένταση το φαινόμενο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Βέβαια το καλοκαίρι υπάρχει και περισσότερος κόσμος στις παραλίες, οπότε και οι χελώνες εντοπίζονται πιο εύκολα, σε αντίθεση με τον χειμώνα όπου μια νεκρή χελώνα, δεν θα την εντοπίσει κάποιος. Συνεπώς το φαινόμενο είναι συνδυαστικό και λόγω των περισσότερων σκαφών και λόγω των παραλιών που επισκέπτονται οι λουόμενοι. Επίσης, είναι γνωστό ότι πολλές φορές τα θηλαστικά αυτά μπερδεύουν τις σακούλες και τα πλαστικά με τροφή και πνίγονται. Τις περισσότερες φορές βέβαια, όταν καταφθάνουμε εμείς, τα θηλαστικά αυτά είναι σε προχωρημένη αποσύνθεση, οπότε δεν είναι εύκολα αντιληπτή η αιτία θανάτου. Ωστόσο οι κτηνίατροι κάνουν την αυτοψία τους. Σε κάθε περίπτωση, εμείς επεμβαίνουμε σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Καταγράφουμε τα περιστατικά και καλούμε την κτηνιατρική υπηρεσία να κάνει αυτοψία επί αυτών και να αποφανθεί για τους λόγους για τους οποίους έχει επέλθει ο θάνατός τους. Καλούμε βέβαια και τον οικείο δήμο για άμεση υγειονομική ταφή, όπως προβλέπεται από την διαδικασία. Παράλληλα ενημερώνονται επί αυτής της διαδικασίας όλοι οι φορείς που ασχολούνται με το θέμα αυτό, όπως ο «Αρχέλων» αλλά και όλες οι αρμόδιες υπηρεσίες της περιφέρειας».
ΟΙ ΧΕΛΩΝΕΣ, ΤΑ ΔΕΛΦΙΝΙΑ ΚΑΙ ΟΙ…ΦΩΚΑΙΝΕΣ ΤΟΥ ΘΡΑΚΙΚΟΥ ΠΕΛΑΓΟΥΣ
Η «Θ» σε μια προσπάθεια να εμβαθύνει επί του θέματος, συνομίλησε και με τον Αναπληρωτή Διευθυντή του Ινστιτούτου Αλιευτικής Έρευνας κ. Μάνο Κουτράκη, ο οποίος δοθείσης της ευκαιρίας, αναφέρθηκε και στα είδη που…«κολυμπούν» στο Θρακικό Πέλαγος, που εκτός από τις χελώνες είναι και τα δελφίνια αλλά και το σπάνιο είδος της φώκαινας, ο πληθυσμός του οποίου είναι μικρός.
Είδη, τα οποία οι περισσότεροι από εμάς προστατεύουμε, ωστόσο δεν λείπουν και εκείνες οι περιπτώσεις –λίγες ευτυχώς – κατά τις οποίες αλιείς (κατά κύριο λόγο) κόβουν το νήμα της ζωής μιας θαλάσσιας χελώνας (που καταστρέφει κυρίως μυδοκαλλιέργειες) ή ενός δελφινιού που…κάνει μεγάλο κακό στα δίχτυα τους.
«ΧΤΥΠΗΜΑ ΑΠΟ ΠΡΟΠΕΛΑ Ή ΠΝΙΓΜΟΣ, ΟΙ ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΑΙΤΙΕΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΜΙΑΣ ΧΕΛΩΝΑΣ»
Ειδικότερα όπως εξηγεί ο κ. Κουτράκης «δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι συχνό το φαινόμενο εντοπισμού νεκρών χελωνών στις παραλίες. Έχουμε χρονιές κατά τις οποίες ήταν πολύ περισσότερες. Ο αριθμός ανεβαίνει ή κατεβαίνει και έχει σχέση με το αν είναι χελώνα ή δελφίνι. Μέσα στο 2018 για παράδειγμα, έχουμε καταγεγραμμένα 5 περιστατικά, στο 2019 2 περιστατικά, ενώ μέσα στο 2017 είχαμε 3 περιστατικά. Εκεί κυμαίνονται οι αριθμοί. Η πιο συχνή αιτία θανάτου είναι η προπέλα ενός σκάφους για την χελώνα. Η χελώνα κινείται αργά, πολλές φορές στην επιφάνεια, οπότε ένα σκάφος που κινείται γρήγορα και θα περάσει μπορεί να της κάνει ζημιά, διότι το κρανίο της είναι αρκετά ευαίσθητο. Μια τέτοια χελώνα είχαμε πέρυσι στον ινστιτούτο, επί πολλούς μήνες. Προσπαθούσαμε να την θεραπεύσουμε και όντως τα καταφέραμε. Επειδή ο εγκέφαλος τους είναι πιο μικρός, καταφέραμε να «δέσουμε» το κρανίο της κατά το διάστημα που την είχαμε μέσα σε ειδική δεξαμενή. Άλλη συχνή αιτία είναι τα πλαστικά. Οι χελώνες καταπίνουν πλαστικές σακούλες, περνώντας τες για τροφή και πνίγονται. Έχουμε βέβαια και περιπτώσεις κατά τις οποίες έχουν πυροβοληθεί χελώνες και αυτό για να μην χαλούν τα δίκτυα του ψαρά ή για να μην χαλά τις καλλιέργειες μυδιών. Οι χελώνες τρώνε και μύδια. Η ζημιά που κάνουν οι χελώνες στις μυδοκαλλιέργειες είναι πολύ μεγάλη και υπάρχει κόσμος που έχει καταστραφεί απο αυτό. Δυστυχώς όσο και αν απαγορεύεται ή όχι, μπορεί να τύχει και αυτό. Δεν είναι βέβαια από τα συνηθισμένα φαινόμενα, αλλά συμβαίνει. Οι θαλάσσιες χελώνες είναι προστατευόμενο είδος (είναι τρία τα είδη της, όχι μόνον η καρέτα – καρέτα)».
«ΜΕΓΑΛΕΣ ΟΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΤΩΝ ΔΙΧΤΥΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΔΕΛΦΙΝΙΑ – ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ Η…ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΛΙΕΙΣ»
«Το ίδιο συμβαίνει και με τα δελφίνια. Είναι τρία (μπορούμε να πούμε) τα είδη δελφινιών. Η κατάσταση είναι λίγο διαφορετική με τα δελφίνια, αφού η σύγκρουση είναι μεγαλύτερη με τους αλιείς πλέον. Έχουν μεγάλες καταστροφές των διχτυών από τα δελφίνια. Ενώ δηλαδή η χελώνα δεν κάνει τόσο μεγάλες ζημιές στην αλιεία και στα δίκτυα (αλλά στις μυδοκαλλιέργειες), το δελφίνι κάνει πολύ μεγάλες ζημιές στα δίχτυα. Αυτό είναι μια ιστορία που παρακολουθούμε εδώ και 20 χρόνια στον ινστιτούτο και έχουμε εντοπίσει ότι τα δελφίνια σε συγκεκριμένες περιοχές, έχουν συγκεκριμένη τακτική (και εκπαιδεύουν και τα νεαρά τους) στο πώς να φάνε από τα δίχτυα, που είναι «στρωμένο τραπέζι» για αυτά. Αυτό όμως ενέχει πάρα πολλούς κινδύνους. Ο μεγαλύτερος είναι να μπλεχτεί το δελφίνι στα δίχτυα και να πεθάνει από πνιγμό. Δεν είναι εύκολη υπόθεση να βγάλει ένα δελφίνι το ψάρι από το δίχτυ. Θέλει ειδική εκπαίδευση και αυτό δεν το κάνουν όλα τα δελφίνια, αλλά συνήθως ένα εκ των τριών ειδών. Αυτό βέβαια δεν το γνωρίζουν οι αλιείς και έτσι εναντιώνονται σε όλα τα είδη δελφινιών που βλέπουν» συνέχισε ο ίδιος, τονίζοντας παράλληλα ότι «είναι πιο συχνοί οι θάνατοι δελφινιών από πυροβολισμό παρά των χελωνών. Βέβαια, οφείλουμε να πούμε ότι το φαινόμενο αυτό έχει μειωθεί πολύ σε σχέση με παλαιότερα, γιατί και οι ψαράδες είναι πιο νέοι και ξέρουν ότι είναι προστατευόμενα είδη. Προσπαθούν και αυτοί να μην κάνουν ζημιά και αυτό ισχύει για το μεγαλύτερο ποσοστό των ψαράδων».
«ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΠΡΟΣ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ, Η ΦΩΚΑΙΝΑ»
Αναφορικά με τα είδη που…κολυμπούν στο Θρακικό Πέλαγος, ο κ. Κουτράκης σημειώνει ότι «υπάρχουν θαλάσσιες χελώνες και δελφίνια, αλλά και ένα είδος μικρής φάλαινας, που όλοι νομίζουν ότι είναι δελφίνι. Είναι ένα είδος που περιγράφει και ο Αριστοτέλης, η φώκαινα. Η φώκαινα δεν έχει σχέση με την φώκια. Είναι μια μικρή φαλαινίτσα. Δεν έχει τα χαρακτηριστικά του δελφινιού (ρύγχος). Είναι όπως οι μικρές φάλαινες. Είναι πάρα πολύ φιλικό είδος και είναι και ένα μοναδικό παράδειγμα πληθυσμού, που λέγεται «relict». Είναι δηλαδή πληθυσμός που έχει εξαφανιστεί πλέον και έχει μείνει ένα μικρό του κομμάτι στην Μαύρη Θάλασσα που επικοινωνεί και με το Θρακικό Πέλαγος. Το ανακαλύψαμε την τελευταία πενταετία. Υπάρχει ένας μικρός πληθυσμός του είδους της «φώκαινας» που ζει εδώ. Είναι πολύ φιλική στον άνθρωπο. Βέβαια πολλές φορές, ο απεγνωσμένος ψαράς, μπορεί δυστυχώς να πυροβολήσει και αυτό το ζώο.
Σε γενικές γραμμές πάντως, βλέπουμε συμπεριφορές πολύ πιο φιλικές απέναντι σε αυτά τα ζώα, γιατί οι περισσότεροι καταλαβαίνουν την αξία τους».
