Η ετήσια έρευνα του Ιδρύματος Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών σε συνεργασία με το Παρατηρητήριο Περιφερειακών Πολιτικών για τις τάσεις στις ελληνικές Περιφέρειες, αποδεικνύει ότι η Ανατολική Μακεδονία & Θράκη ακόμη υστερεί σε πάρα πολλούς τομείς σε σχέση με τον εθνικό μέσο όρο κι ακόμη περισσότερο σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Ο τόπος δεν χρειάζεται άλλα σχέδια επί χάρτου, αλλά εφαρμογή άμεσων πολιτικών, όπως αυτές έχουν αποφασιστεί στο πόρισμα της Διακομματικής Επιτροπής Ανάπτυξης της ΑΜΘ. Αναγκαίο όσο ποτέ να εφαρμοστεί το συμπέρασμα του 1ου Αναπτυξιακού Συνεδρίου Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης για τη δημιουργία Επιτροπής Παρακολούθησης της εφαρμογής του πορίσματος της Διακομματικής.
Βυθίζεται δημογραφικά η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, ενώ συγχρόνως οι κάτοικοι αντιμετωπίζουν τον δεύτερο υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας μετά την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Η ετήσια έρευνα του Ιδρύματος Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) σε συνεργασία με το Παρατηρητήριο Περιφερειακών Πολιτικών για τις κοινωνικές και οικονομικές τάσεις στις ελληνικές Περιφέρειες, αποδεικνύει ότι η Ανατολική Μακεδονία & Θράκη ακόμη υστερεί σε πάρα πολλούς τομείς σε σχέση με τον εθνικό μέσο όρο κι ακόμη περισσότερο σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, σε πολλούς τομείς όπως η οικονομική δραστηριότητα, η αγορά εργασίας και η κοινωνική ένταξη.
Η έρευνα αποτελεί ένα ακόμη πειστήριο, ότι ο τόπος δεν χρειάζεται άλλα σχέδια επί χάρτου, αλλά εφαρμογή άμεσων πολιτικών, όπως αυτές έχουν αποφασιστεί στο πόρισμα της Διακομματικής Επιτροπής Ανάπτυξης της ΑΜΘ. Γι’ αυτό, αναγκαίο όσο ποτέ να εφαρμοστεί το συμπέρασμα του 1ου Αναπτυξιακού Συνεδρίου Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης για τη δημιουργία Επιτροπής Παρακολούθησης της εφαρμογής του πορίσματος της Διακομματικής.
Τα δεδομένα για την ΑΜΘ έχουν καταγραφεί σε έως και εξαντλητικό βαθμό, οι κυβερνώντες έχουν ιδία γνώση της κατάστασης όχι μόνο στην ΑΜΘ αλλά και σε άλλες ακριτικές περιοχές που δοκιμάζονται, άρα το μόνο που λείπει είναι η πολιτική βούληση σε πολλούς τομείς.
Δημογραφικές τάσεις: Χάσαμε σχεδόν μία ολόκληρη πόλη
Η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη κατατάσσεται 10η ως προς τη σωρευτική μεταβολή του φυσικού της ισοζυγίου, με μεγάλη μείωση κατά 42.426 άτομα από το 1990 έως και το 2022. Η Περιφέρεια παρουσιάζει κατά μέσο όρο 5.477 γεννήσεις και 6.763 θανάτους ετησίως. Το 2022, αυτή η τάση επιδεινώθηκε με τις γεννήσεις να μειώνονται σε 4.300 και τους θανάτους να αυξάνονται σε 7.643. Ο συντελεστής γονιμότητας 1,46, αν και ελαφρώς υψηλότερος από τον εθνικό μέσο όρο, μειώθηκε στο 1,21 το 2022, γεγονός που δεν επαρκεί για να αντισταθμίσει τον υψηλό δείκτη θνησιμότητας. Το προσδόκιμο ζωής στα 77,88 έτη είναι χαμηλότερο από ό, τι σε άλλες περιοχές, αλλά παρουσίασε μια μικρή βελτίωση στα 78,3 το 2022. Η βρεφική θνησιμότητα ήταν διαχρονικά πολύ υψηλή, στο 6,59, αλλά μειώθηκε στο 5,3 το 2022. Παρόμοια με άλλες περιοχές, οι περισσότερες γεννήσεις συμβαίνουν στην ηλικιακή ομάδα 18-39 ετών.
Η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη βρίσκεται στη 3η θέση σε σχέση με τις υπόλοιπες ελληνικές περιφέρειες αναφορικά με το μεταναστευτικό ισοζύγιο λόγω καθαρών εισροών τα τελευταία έτη, εκ των οποίων 2383 άτομα το 2022.
Οικονομική δραστηριότητα: Πάμε καλύτερα, αλλά έχουμε πολύ δρόμο
Στον τομέα της οικονομικής δραστηριότητας, η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης εμφάνισε ρυθμό μεγέθυνσης του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) οριακά υψηλότερο από τον εθνικό μέσο όρο για το 2022. Ωστόσο, σε όρους επενδύσεων οι επιδόσεις κυμάνθηκαν ελαφρώς χαμηλότερα από το σύνολο της χώρας, γεγονός που αναδεικνύει τα περιθώρια σύγκλισης.
Επιχειρηματικότητα: Χαμηλά στον δείκτη περιφερειακής ανταγωνιστικότητας
Όσον αφορά την επιχειρηματικότητα και επιλεγμένους δείκτες για το επιχειρηματικό οικοσύστημα και την ανταγωνιστικότητα, η Ανατολική Μακεδονία & Θράκη βρίσκεται χαμηλά στην κατάταξη με βάση τον Δείκτη Περιφερειακής Ανταγωνιστικότητας (ΔΠΑ) το 2022. Επιπλέον, στη συγκεκριμένη Περιφέρεια καταγράφηκε η μεγαλύτερη μείωση στον αριθμό απασχολούμενων σε επιχειρήσεις το 2021, παρά την μετριοπαθή αύξηση του αριθμού των επιχειρήσεων και του κύκλου εργασιών τους το ίδιο έτος.
Χρηματοπιστωτικός τομέας: Μετ’ εμποδίων η πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα
Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης εμφανίζει περιθώριο για σύγκλιση με τον μέσο όρο των Περιφερειών σε τομείς του χρηματοπιστωτικού συστήματος, όπως καταγράφονται μέσα από επιλεγμένες μεταβλητές για την πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα, τις καταθέσεις και τη χρηματοδότηση του επιχειρηματικού τομέα. Ενδεικτικά, στην Ανατολική Μακεδονία & Θράκη το 2023 εμφανίζονται ο χαμηλότερος αριθμός τραπεζικών λογαριασμών ανά κάτοικο, ο δεύτερος χαμηλότερος ετήσιος ρυθμός μεταβολής των καταθέσεων, ο τρίτος χαμηλότερος αριθμός επιχειρηματικών δανείων ανά κάτοικο, καθώς και συνεχίζεται, αν και σαφώς μειωμένη, η πιστωτική συρρίκνωση προς τις επιχειρήσεις.
Αγορά εργασίας: Ελαφρώς υψηλότερη από τον εθνικό μέσο όρο η ανεργία
Αναφορικά με την αγορά εργασίας, η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης απορροφά το 5,3% (κατά μέσο όρο) της απασχόλησης στη χώρα, ενώ την περίοδο 2001-2023 αυτή το ποσοστό αυτό σημείωσε τη δεύτερη ισχυρότερη μείωση μεταξύ των Περιφερειών. Ακόμα, την περίοδο 1999-2023 το μερίδιο της στη μισθωτή απασχόληση είναι το πέμπτο χαμηλότερο μεταξύ των Περιφερειών, ενώ παρουσιάζει το τέταρτο υψηλότερο ποσοστό αυτοαπασχολουμένων, με τάση ενίσχυσής του το 2023.
Το ποσοστό ανεργίας παραμένει υψηλότερο του εθνικού μέσου όρου το 2023 (12,1% σε σχέση με 11,1%), ενώ το ποσοστό συμμετοχής στην εργασία παραμένει χαμηλότερο (70,1% σε σχέση με 71,4%). Στην περιφέρεια το μέσο ποσοστό ανεργίας την περίοδο 1999-2023 στα άτομα με χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης (ISCED 0-2) διαμορφώθηκε σε 14,1%, στα άτομα με μέσο επίπεδο εκπαίδευσης (ISCED 3-4) σε 17,4% και στα άτομα με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης (ISCED 5-8) σε 11,5% (μέση κατάταξης). Τέλος, οι θετικές ροές προσλήψεων-αποχωρήσεων ήταν οι πέμπτες χαμηλότερες μεταξύ των περιφερειών την περίοδο 2015-2023.
Κοινωνικές υπηρεσίες & κοινωνική ένταξη: Χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα, υψηλός κίνδυνος φτώχειας
Στον τομέα της κοινωνικής ένταξης και της πρόσβασης σε κοινωνικές υπηρεσίες, η Ανατολική Μακεδονία & Θράκη αντιμετωπίζει ποικίλες προκλήσεις: στην περιφέρεια καταγράφεται το δεύτερο χαμηλότερο επίπεδο κατά κεφαλήν εισοδήματος νοικοκυριών αλλά και το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό ατόμων σε κίνδυνο φτώχειας (μετά την Δυτική Ελλάδα). Άλλες σημαντικές κοινωνικές προκλήσεις σχετίζονται με την σχετικά χαμηλή επίδραση των κοινωνικών μεταβιβάσεων (πλην των συντάξεων) στη μείωση της φτώχειας, το υψηλό επίπεδο εισοδηματικής ανισότητας, και το χάσμα απασχόλησης των φύλων.
Τέλος, στην υγεία, η Ανατολική Μακεδονία & Θράκη παρουσιάζει σημαντικά περιθώρια για σύγκλιση με το μέσο όρο των περιφερειών σε δείκτες όπως το προσδόκιμο επιβίωσης και η βρεφική θνησιμότητα – παράγοντες οι οποίοι συσχετίζονται εν γένει και με το εισόδημα, την ανισότητα και τις συνθήκες διαβίωσης. Τέλος, σε όρους συγκέντρωσης πόρων υγείας, όπως οι διαθέσιμες κλίνες νοσηλείας και οι ιατροί, η περιφέρεια βρίσκεται κοντά στον εθνικό μέσο όρο, με μια ελαφρώς μεγαλύτερη απόκλιση στον αριθμό των ιατρών. Εντούτοις, οι αυτοαναφερόμενες μη εξυπηρετούμενες ανάγκες για ιατρική φροντίδα βρίσκονται σε αρκετά υψηλά επίπεδα.
