Σοκ και δέος προκαλούν οι κύριες συντάξεις που προκύπτουν από τον νέο υπολογισμό του νόμου Κατρούγκαλου (4387/2016) για τους συνταξιούχους που υπέβαλαν αίτηση μετά την εφαρμογή του νόμου, δηλαδή μετά τις 12/5/2016. Η καταγραφή των νέων κύριων συντάξεων που έγινε από τους πανεπιστημιακούς κ.κ. Σ. Ρομπόλη και Β. Μπέτση για το «Βήμα της Κυριακής», δείχνει την κατακόρυφη μείωση που επιφέρει ο νόμος στο σύνολο των συντάξεων, καθώς ο νέος υπολογισμΜΕΙΩΜΕΝός θα γίνει και για τις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις, στις οποίες η διαφορά θα καταγραφεί ως «προσωπική διαφορά» για να υποστεί τη μείωση του 18% από την 1η Ιανουαρίου 2019. Εάν αφαιρέσουμε τους συνταξιούχους του ΟΓΑ για τους οποίους δεν προβλέπεται επανυπολογισμός των συντάξεών τους, στους υπόλοιπους συνταξιούχους το 65% θα έχει μειώσεις που φτάνουν μέχρι και τις 3 συντάξεις τον χρόνο. Οι μειώσεις για τους νέους συνταξιούχους – μετά την εφαρμογή του νόμου – ξεπερνούν το 30%35% στα υψηλά ασφαλιστέα εισοδήματα, εφόσον συγκριθεί ο παλιότερος με τον νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων.
Ενδεικτικό αυτού είναι το γεγονός ότι ακόμη και σε ασφάλιση 42 ετών με αποδοχές 3.000 ευρώ μηνιαίως το ποσό της ανταποδοτικής σύνταξης φτάνει – μετά βίας – τα 1.400 ευρώ και από κοινού με την εθνική σύνταξη τα 1.784 ευρώ.
Οι μειώσεις στα χαμηλά εισοδήματα είναι σαφώς μικρότερες, δείχνοντας ότι με το νέο σύστημα ουσιαστικά γίνεται μια αναδιανομή εις βάρος όσων ασφαλίζονται πολλά έτη και με υψηλά εισοδήματα.
Μεγάλες ανισότητες
Σε συνδυασμό μάλιστα με τις υψηλές ασφαλιστικές εισφορές που επιβάλλει ο νέος νόμος, γίνεται φανερό ότι το νέο σύστημα δημιουργεί τεράστιες ανισότητες, με υψηλές περικοπές και αδικίες. Κυρίως εις βάρος ασφαλισμένων που καταβάλλουν μεγάλες εισφορές επί πολλά χρόνια και προς όφελος άλλων που έχουν μικρότερη ασφαλιστική συνεισφορά. Συγκεκριμένα, υπάρχουν ασφαλισμένοι με υψηλές συντάξιμες αποδοχές που υφίστανται μεγάλες μειώσεις. Μελέτη του Ενιαίου Δικτύου Συνταξιούχων για το θέμα αυτό σημειώνει ότι από το 2019 και μετά οι συντάξεις του δημόσιου συστήματος ασφάλισης θα είναι υποχρηματοδοτημένες, δηλαδή οι εισφορές που καταβάλλονται θα είναι πολύ υψηλότερες από τις τελικές συντάξεις. «Η πλειονότητα των ασφαλισμένων», σημειώνει το Δίκτυο, «δεν πρόκειται να πάρει πίσω τα λεφτά που έχει καταβάλει στα ασφαλιστικά ταμεία, καθιστώντας το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας αναλογιστικά άδικο και ληστρικό. Επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι η γενική ανταποδοτικότητα του ασφαλιστικού συστήματος (συντάξεις προς εισφορές) για όλους τους ασφαλισμένους από 150% που ήταν το 2011 έπεσε στο 121% το 2014, στο 101% το 2016 και αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω στο 89% το 2019».
Οι μεγάλοι χαμένοι
Μικρότερες έως και 30%-35% είναι οι νέες συντάξεις που εκδίδονται με βάση τον νόμο Κατρούγκαλου, δηλαδή όσες λαμβάνουν οι αιτούντες συνταξιοδότηση μετά τις 12 Μαΐου του 2016. Συνολικά έως το 2020 περίπου 200.000 ασφαλισμένοι που θα αποχωρήσουν από την εργασία θα υποστούν περικοπές που σε ορισμένες περιπτώσεις θα ξεπεράσουν και το 30% έως 35%. Η μέση μείωση εκτιμάται στο 12% με 16% για τους νέους συνταξιούχους και τις μεγαλύτερες απώλειες (30% έως 35%) θα έχουν οι εξής ομάδες ασφαλισμένων:
– Δημόσιοι υπάλληλοι, ιδίως όσοι έχουν πάνω από 30 χρόνια υπηρεσίας και ανήκουν στις κατηγορίες πανεπιστημιακής και τεχνολογικής εκπαίδευσης.
– Ασφαλισμένοι του ΙΚΑ με υψηλές αποδοχές, από 1.500 ευρώ και πάνω, που καταθέτουν αίτηση συνταξιοδότησης έπειτα από τουλάχιστον 30 χρόνια ασφάλισης.
– Ασφαλισμένοι στο πρώην ΤΕΒΕ σε μέσες και υψηλές ασφαλιστικές κατηγορίες, καθώς χάνουν τουλάχιστον 220 ευρώ.
– Ασφαλισμένοι στο ΤΑΕ που προέρχονται από τις δύο ανώτατες κατηγορίες και αποχωρούν με περισσότερα από 30 χρόνια ασφάλισης.
– Ασφαλισμένοι του Ταμείου Νομικών και του ΤΣΑΥ ανεξαρτήτως χρόνου ασφάλισης.
Παραδείγματα νέων μειωμένων συντάξεων
- Εργαζόμενος στον ιδιωτικό τομέα, ασφαλισμένος στο ΙΚΑ για 35 έτη με την ανώτερη ασφαλιστική κλάση, δηλαδή αποδοχές 2.432 ευρώ, είχε σύνταξη με το παλιό καθεστώς, μετά τις μειώσεις που είχαν γίνει μέχρι 31/12/2014, ποσό προ φόρου 1.280,86 ευρώ. Με τον νόμο 4387/2016 ο ασφαλισμένος με τα ίδια χρόνια και τις ίδιες αποδοχές θα πάρει σύνταξη 1.126,3 ευρώ, δηλαδή μειωμένη κατά 12%. Εάν ο ίδιος συνταξιούχος ελάμβανε και οικογενειακό επίδομα για ένα παιδί, τότε η σύνταξή του προ φόρου ήταν 1.436,76 αντί των 1.126,3 σήμερα, άρα μείωση 21,6%.
- Δημόσιος υπάλληλος πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με 35 έτη υπηρεσίας ελάμβανε με το παλαιό καθεστώς, ύστερα από όλες τις μειώσεις που είχαν γίνει μέχρι 31/12/2014, για κύρια σύνταξη από το Δημόσιο το ποσό των 1.322,3 ευρώ προ φόρου. Με το νέο καθεστώς θα λάβει σύνταξη κύρια από το Δημόσιο το ποσό των 961,5 ευρώ προ φόρου. Επομένως η μείωση με τον νέο νόμο 4387/2016 είναι 27,3%.
- Δικηγόρος ελεύθερος επαγγελματίας με 40 έτη ασφάλισης στο Ταμείο Νομικών αντίστοιχα με το παλιό καθεστώς ελάμβανε κύρια σύνταξη 1.098 ευρώ, ενώ με το νέο η σύνταξή θα είναι 832,7 ευρώ, δηλαδή 24,2 % χαμηλότερη σύνταξη.
- Στην περίπτωση σύνταξης χηρείας και εφόσον είναι ο επιζών σύζυγος μεγαλύτερος των 55 ετών, για να συνεχίσει και μετά την τριετία τη σύνταξη, στην περίπτωση θανάτου του συνταξιούχου του 1ου παραδείγματος η σύνταξη χηρείας για μη εργαζόμενη και μη συνταξιοδοτούμενη εξ ιδίου δικαιώματος θα είναι από τα 1.053 ευρώ στα 563 ευρώ, δηλαδή μείωση 46,5%.
- Συνταξιούχος παλιός του ΙΚΑ με αποδοχές 1.000 ευρώ και 15 έτη ασφάλισης έπαιρνε σύνταξη 486,8 ευρώ και ΕΚΑΣ 230 ευρώ, σύνολο 716,8 ευρώ. Ο νέος συνταξιούχος με τα ίδια ασφαλιστικά στοιχεία, αλλά και ο παλιός πλέον μετά την 1/1/2019 θα λαμβάνουν σύνταξη 461,5 ευρώ, χωρίς βεβαίως ΕΚΑΣ, επομένως μείωση στο εισόδημά τους 35,6%.
- Γυναίκα ασφαλισμένη στο πρώην ΤΕΒΕ που συνταξιοδοτήθηκε με 30 έτη ασφάλισης πριν από τον νόμο 4337/2016 έλαβε αρχικό ποσό σύνταξης 1.060 ευρώ. το οποίο διαμορφώθηκε μετά τις μειώσεις που είχαν γίνει μέχρι 31/12/2014 στα 1.007 ευρώ προ φόρου. Η αντίστοιχη ασφαλισμένη παίρνοντας σύνταξη με τον νέο νόμο 4387/2016 θα λάβει το ποσό των 728,97 ευρώ προ φόρου, άρα με μείωση 27,6%.
Οι νέες κύριες συντάξεις του νόμου Κατρούγκαλου
Πώς διαμορφώνονται οι παροχές όσων συνταξιοδοτήθηκαν μετά την 12.05.2016 σύμφωνα με τον νόμο 4387/2016.
- Το νέο επίπεδο των κύριων συντάξεων μετά τις 12/5/2016 (Ν. 4387/2016), ακολουθώντας τη στρατηγική των διαδοχικών μειώσεων (27 μειώσεις) από το 2010 και μετά, συνδέονται, όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος, περισσότερο με την εξυπηρέτηση του χρέους και τα πρωτογενή πλεονάσματα παρά με την αναγκαία ανασύσταση του αποθεματικού κεφαλαίου. Και αυτό, προκειμένου ο δείκτης συνταξιοδοτικές δαπάνες προς ΑΕΠ να διαμορφωθεί στο ανώτερο όριο (16% του ΑΕΠ) μέχρι το 2060.
- Στη στρατηγική αυτή κατεύθυνση οι διατάξεις του Ν. 4387/2016 προβλέπουν τη χορήγηση κύριας σύνταξης η οποία θα αποτελείται από δύο μέρη: α) την εθνική σύνταξη, η οποία για 20 έτη ασφάλισης καθορίζεται στα 384 ευρώ (345,60€ για 15 έτη ασφάλισης) και β) την ανταποδοτική σύνταξη. Για τον υπολογισμό του ανταποδοτικού μέρους των συντάξεων οι παράμετροι που είναι απαραίτητοι είναι οι συντάξιμες αποδοχές (μέσος όρος ασφαλιστέων αποδοχών από 1/1/2002 μέχρι σήμερα), τα έτη ασφάλισης και το ποσοστό αναπλήρωσης για κάθε έτος ασφάλισης του εργαζομένου.
- Για τον επανυπολογισμό του ανταποδοτικού μέρους της σύνταξης των ήδη συνταξιούχων δεν θα γίνει νέος υπολογισμός των συντάξιμων αποδοχών, αλλά θα χρησιμοποιηθούν οι συντάξιμες αποδοχές με τις οποίες υπολογίστηκαν οι ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις. Σε αυτές τις συντάξιμες αποδοχές υπολογίζονται κλιμακωτά ποσοστά αναπλήρωσης, όπως αποτυπώνονται στον παραπάνω πίνακα, ανάλογα με τα χρόνια ασφάλισης.
- Στην περίπτωση που το ποσό της ήδη καταβαλλόμενης σύνταξης κατά την 12/5/2016 είναι μεγαλύτερο από το ποσό της κύριας σύνταξης που επανυπολογίστηκε, τότε η καταβαλλόμενη σύνταξη συνεχίζεται να καταβάλλεται και η διαφορά μεταξύ καταβαλλόμενης σύνταξης και επανυπολογισθείσης σύνταξης καταγράφεται και χορηγείται ως «προσωπική διαφορά». Αξίζει να σημειωθεί ότι τα σημαντικά σημεία που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής αναφέρονται:
α) στην εφαρμογή του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2018-2021 του Ν. 4472/2017, σύμφωνα με τον οποίο η προσωπική διαφορά περικόπτεται μέχρι και το 18% της διαφοράς μεταξύ της καταβαλλόμενης και της επανυπολογισθείσης κύριας σύνταξης. Με άλλα λόγια, εάν ένας συνταξιούχος λαμβάνει σήμερα 1.400 ευρώ (μεικτά) μηνιαία κύρια σύνταξη και με τον επανυπολογισμό προκύψει κύρια σύνταξη 1.000 ευρώ (μεικτά) μηνιαίως, τότε σήμερα καταγράφεται ως προσωπική διαφορά 400 ευρώ τον μήνα. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 30% της καταβαλλόμενης κύριας σύνταξης. Ετσι από την 1/1/2019, σύμφωνα με τον Ν. 4472/2017, θα περικοπεί μέχρι και το 18% αυτού του ποσού, με αποτέλεσμα να λάβει μηνιαία κύρια σύνταξη 1.148 ευρώ (μεικτά) και
β) στον επανυπολογισμό των κύριων συντάξεων μπορεί να προκύψουν και κύριες συντάξεις οι οποίες να είναι μεγαλύτερες από τις ήδη καταβαλλόμενες. Σε αυτή την περίπτωση η αύξηση θα δοθεί σταδιακά εντός 5 ετών (1/5 κάθε έτος).
