Μέσα από ένα νέο πακέτο μέτρων, η κυβέρνηση θα επιδιώξει, την ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα της χώρας, ενισχύοντας τόσο τους αγρότες που πλήττονται από την κλιματική αλλαγή όσο και τους νέους που επιθυμούν να εισέλθουν στον τομέα. Το σχέδιο βασίζεται σε τέσσερις κύριους άξονες, οι οποίοι αποσκοπούν στη μείωση του κόστους παραγωγής, την ενίσχυση της εξωστρέφειας και τη μεγιστοποίηση των παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας.
1. Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης για το Αγροτικό Πετρέλαιο
Ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης (ΕΦΚ) για το αγροτικό πετρέλαιο, ο οποίος είχε καταργηθεί το 2016, επανήλθε τα τελευταία τρία χρόνια με μερική επιστροφή του 50% του ΕΦΚ, με συνολικό ποσό που ξεπερνά τα 250 εκατ. ευρώ. Από το 2025, θα ισχύσει μηδενικός συντελεστής ΕΦΚ για το πετρέλαιο εσωτερικής καύσης (DIESEL) που χρησιμοποιείται αποκλειστικά στη γεωργία. Η επιστροφή του ΕΦΚ θα είναι ανεκχώρητη και ακατάσχετη από το Δημόσιο ή τρίτους και δεν θα υπόκειται σε οποιαδήποτε κράτηση ή συμψηφισμό. Το μέτρο θα επωφεληθούν 298.000 επαγγελματίες αγρότες, με στόχο τη μείωση του κόστους παραγωγής μέσω της θέσπισης μόνιμου μηχανισμού επιστροφής του ΕΦΚ. Η σχετική Κοινή Υπουργική Απόφαση θα εκδοθεί μετά από διαβούλευση με την ΕΘΕΑΣ (Εθνική Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών) και άλλους κοινωνικούς φορείς.
2. Κόκκινα Δάνεια
Για την αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων στον πρωτογενή τομέα, συνολικού ύψους 3,8 δισ. ευρώ, το μέτρο προβλέπει τη στήριξη συνεργατικών σχημάτων, την ενίσχυση βιώσιμων συνεταιρισμών και την πρόσβαση σε νέες τραπεζικές χρηματοδοτήσεις. Ο νέος μηχανισμός, που θα δημιουργηθεί σε συνεργασία με την ΕΘΕΑΣ, θα περιλαμβάνει:
- Νέο πλαίσιο ρυθμίσεων και συμβιβαστικών εξοφλήσεων με σημαντική διαγραφή οφειλών βάσει του λογιστικού υπολοίπου.
- Συνδυαστική λύση για παλαιές απαιτήσεις με ταυτόχρονη νέα τραπεζική χρηματοδότηση.
- Προώθηση συνεργειών μεταξύ βιώσιμων Συνεταιρισμών.
- Άμεση αξιοποίηση ακινήτων και εκμίσθωση για αύξηση των ταμειακών ροών.
- Προώθηση συγχωνεύσεων, αποσχίσεων και γενικότερα εταιρικών μετασχηματισμών μη βιώσιμων.
Πρόσθετα εργαλεία περιλαμβάνουν τη σύνδεση του σχεδίου με καινοτόμα τραπεζικά προγράμματα, όπως συμβολαιακές κάρτες και κεφάλαιο κίνησης ειδικού σκοπού. Το πλαίσιο υλοποίησης περιλαμβάνει λεπτομερή χαρτογράφηση Συνεταιρισμών και σχεδιασμό λύσεων για τη μεταβίβαση των μη εξυπηρετούμενων αγροτικών δανείων σε νέο, ισχυρό σχήμα που θα δημιουργηθεί σε συνεργασία με την ΕΘΕΑΣ.
3. Θερμοκηπιακή Καλλιέργεια
Η Ελλάδα διαθέτει σήμερα 49.000 στρέμματα θερμοκηπίων, ενώ στην Ολλανδία οι εκτάσεις ανέρχονται σε 120.000 στρέμματα. Το μέτρο για την ανάπτυξη των θερμοκηπιακών καλλιεργειών επιδιώκει την αύξηση της παραγωγής, την εξοικονόμηση ενέργειας κατά 30%, τη μείωση της κατανάλωσης νερού, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την προστασία του περιβάλλοντος μέσω εξοικονόμησης φυσικών πόρων. Ο προϋπολογισμός της δράσης ανέρχεται σε 600 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων το 50% θα προέρχεται από το ΠΑΑ, το 35% από τραπεζικό δανεισμό και το 15% από ίδια κεφάλαια. Σε περιοχές που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές και στο Βόρειο Αιγαίο, το ποσοστό ενίσχυσης θα προσαυξάνεται κατά 10%. Δικαιούχοι θα είναι φυσικά και νομικά πρόσωπα, καθώς και συλλογικά σχήματα του αγροτικού συνεταιριστικού δικαίου.
4. Ανταλλαγή και Αντιπαροχή Αδρανών Γαιών
Το σχέδιο για την ανταλλαγή και αντιπαροχή αδρανών γαιών περιλαμβάνει δάση, βοσκές, χερσολιβαδικά και χέρσα εδάφη. Στόχος είναι η αξιοποίηση αυτών των εκτάσεων για αγροτική χρήση, με σκοπό την ανάπτυξη και κοινωνική ωφέλεια. Η διαδικασία περιλαμβάνει εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου διαχείρισης των ακινήτων του Υπουργείου, αποσαφήνιση αρμοδιοτήτων, επίλυση ιδιοκτησιακών ζητημάτων και άρση γραφειοκρατικών εμποδίων. Δημιουργείται επίσης Ομάδα Εργασίας σε συνεργασία με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης για την πλήρη αποτύπωση των διαθέσιμων γαιών.
Τέλος να σημειωθεί ότι το έλλειμμα στο ισοζύγιο αγροτικών προϊόντων το 2019 έχει μετατραπεί σε πλεόνασμα το 2023, ενώ οι εξαγωγές φρούτων και λαχανικών έχουν αυξηθεί σημαντικά. Παράλληλα, παρατηρείται αύξηση των θέσεων εργασίας στον πρωτογενή τομέα και ενθαρρυντική εξέλιξη στον αριθμό νέων εργαζομένων. Περίπου 25.000 νέες θέσεις εργασίας έχουν δημιουργηθεί στη φυτική και ζωική παραγωγή.
