Ο Γ.Γ. του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου, μιλά ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ στην «Θ» με αφορμή τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου Ολοκαυτώματος
Ο αφανισμός της εβραϊκής κοινότητας στους θαλάμους αερίων του Άουσβιτς και της Τρεμπλίνκα και τα αντιπροσωπευτικά εβραϊκά ακίνητα στην Ξάνθη
Για την σημασία του Μνημείου του Ολοκαυτώματος στην Πλατεία Ελευθερίας – με αφορμή τα αποκαλυπτήριά του την προσεχή Κυριακή – τους Εβραίους της Ξάνθης και της Θράκης που αφανίστηκαν στους θαλάμους αερίων του Άουσβιτς και της Τρεμπλίνκα αλλά και εκείνους τους λίγους που διασώθηκαν από την ναζιστική λαίλαπα, μίλησε ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ στην «Θ», ο Γενικός Γραμματέας του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου κ. Βίκτωρ Ισαάκ Ελιέζερ.
Ο ίδιος, εξήγησε ότι σήμερα δεν υπάρχει κανείς Εβραίος κάτοικος στην Ξάνθη, ωστόσο έχουν μείνει «ανεξίτηλα ίχνη τους στα νεκροταφεία της Ξάνθης, της Αλεξανδρούπολης, του Διδυμοτείχου και της Κομοτηνής», ενώ παράλληλα αναφέρθηκε και στα αντιπροσωπευτικά κτίρια της Ξάνθης, που κατασκευάσθηκαν από Ξανθιώτες Εβραίους και πιο συγκεκριμένα στο αρχοντικό Ισαάκ Δανιέλ (σ.σ. Σπίτι Μάνου Χατζιδάκι) καθώς και στις καπναποθήκες Αρδίτη (επί της οδού Μ. Καραολή) που σήμερα έχουν αντικατασταθεί από σύγχρονα εμπορικά καταστήματα. Ο κ. Ελιέζερ απάντησε στις παρακάτω ερωτήσεις της «Θ».
Ερ: Πως εκτιμάτε το γεγονός ότι η πόλη μας τιμά τους Ξανθιώτες Εβραίους με το Μνημείο Ολοκαυτώματος που έχει ανεγερθεί στην Πλατεία Ελευθερίας;
Απ: Ένα μνημείο, ξέρετε, δεν δημιουργείται μόνο για την απόδοση τιμής σε ένα κομμάτι της κοινωνίας της Ξάνθης, που εκτοπίσθηκε και εξοντώθηκε στα ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου, μόνο και μόνο επειδή γεννήθηκαν Εβραίοι. Ένα μνημείο προβληματίζει το νου, αφυπνίζει τις συνειδήσεις, κινητοποιεί τους πολίτες για να μην επιτρέψουν ξανά στη βαρβαρότητα να επικρατήσει της ανθρωπιάς. Γι΄αυτό είναι σπουδαίο το γεγονός ότι και στη Ξάνθη, 78 χρόνια μετά, δημιουργείται το μνημείο Ολοκαυτώματος στην Πλατεία Ελευθερίας της πόλης. Κουβαλάμε μαζί μας όλα τα θραύσματα του παρελθόντος των ανθρώπων μας, τις σπασμένες ζωές, τους αγωνιώδεις θανάτους. Γιατί αρνούμαστε να αφήσουμε τον θάνατό τους να είναι μάταιος. Αυτοί, είναι το ίδιο το παρελθόν μας, ζουν μέσα μας καθώς συνεχίζουμε το ταξίδι προς το μέλλον, την ελπίδα και τη ζωή. Και έτσι συμβαίνει με τα θύματα του Ολοκαυτώματος , τις χαμένες ζωές, τις διαλυμένες κοινότητες, τις συναγωγές που βεβηλώθηκαν και πυρπολήθηκαν, τα ιερά κειμήλια που κάηκαν και έγιναν στάχτη, τα παιδιά, ενάμιση εκατομμύριο παιδιά, μια ολόκληρη δολοφονημένη γενιά.
Ερ: Ποια είναι η σημασία αυτού του Μνημείου; Τι αντιπροσωπεύει και σε ποιο ιστορικό γεγονός μας παραπέμπει;
Απ: Έξη εκατομμύρια Εβραίοι, ανάμεσα τους 67.000 Έλληνες Εβραίοι, το 86% του Ελληνικού Εβραϊσμού εξοντώθηκε στα ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου, με την Κοινότητα της Θεσσαλονίκης, αλλά και άλλες Εβραϊκές Κοινότητες όπως αυτή της Ξάνθης, να αφανίζονται σχεδόν ολοκληρωτικά. Το Ολοκαύτωμα αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη αποτυχία που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα. Χαρακτηρίστηκε από τον συνδυασμό της τεχνικής αρτιότητας και της γραφειοκρατικής αποτελεσματικότητας που στόχο είχε την επίτευξη του απόλυτου κακού. Την εξόντωση του Εβραϊκού πληθυσμού της Ευρώπης, των Τσιγγάνων και των «διαφορετικών» ανθρώπων. Εάν όμως υπήρχαν περισσότεροι Δήμαρχοι όπως ο Καρρέρ της Ζακύνθου, Αρχιεπίσκοποι Δαμασκηνοί και Μητροπολίτες Χρυσόστομοι, περισσότεροι Άγγελοι Έβερτ, περισσότεροι αντιστασιακοί του ΕΑΜ, περισσότεροι Σίντλερ και περισσότεροι Βάλενμπεργκ, τότε πολύ λιγότεροι Εβραίοι στην Ελλάδα και σε όλη την Ευρώπη θα ακολουθούσαν τον δρόμο του μαρτυρίου, στα στρατόπεδα του θανάτου. Αυτοί ήταν φάροι φωτός στη μέση της πιο σκοτεινής περιόδου που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα, και επομένως, ναι, μπορούμε να εμπιστευτούμε την ανθρωπότητα εάν η ανθρωπότητα δείξει ότι είναι ικανή να ενεργεί για να σώσει άλλους από το θάνατο.
Ερ: Πόσα μέλη αριθμεί σήμερα, η Εβραϊκή Κοινότητα, στην Ελλάδα και πόσα μέλη της κατοικοεδρεύουν σήμερα στην Ξάνθη και στην Θράκη γενικότερα;
Απ: Είμαστε λίγοι, μείναμε λίγοι, απόγονοι αυτών που διασώθηκαν από τη ναζιστική λαίλαπα. Δυστυχώς λίγοι απέμειναν και από τη Θράκη και σήμερα δεν υπάρχει κανείς Εβραίος κάτοικος στη Θράκη. Έχουν μείνει όμως ανεξίτηλα ίχνη τους στα νεκροταφεία της Ξάνθης, της Αλεξανδρούπολης, του Διδυμοτείχου και της Κομοτηνής. Και δράττομαι αυτής της ευκαιρίας για να ευχαριστήσω τον Δήμο της Ξάνθης και το ΠΑΚΕΘΡΑ για τη καταλυτική τους συμβολή στη συντήρηση του Εβραϊκού νεκροταφείου της πόλης ως τόπο ιερό, τόπο μνήμης, σεβασμού και πολιτισμού.
Να ευχαριστήσω τον Μητροπολίτη Αλεξανδρούπολης Άνθιμο και τον Δήμο Αλεξανδρούπολης για τις προσπάθειες καθαρισμού και ανάδειξης του Εβραϊκού νεκροταφείου της πόλης ως ένα αναπόσπαστο τμήμα της ιστορίας της. Και είμαι βέβαιος ότι η συνεργασία μας με τους δήμους της Κομοτηνής και Διδυμοτείχου θα οδηγήσει σε μια συνολική αποτύπωση της Εβραϊκής ζωής στη Θράκη.
Ερ: Υπάρχουν σήμερα δεσμοί με την Ξάνθη, από τους γόνους των Εβραίων που έφυγαν από την πόλη;
Απ: Όπως γνωρίζετε το 96% των Εβραίων της Ξάνθης, 526 Ξανθιώτες Εβραίοι που συνδιαμόρφωσαν αρμονικά με τους Χριστιανούς και Μουσουλμάνους συμπολίτες τους τον χαρακτήρα και τον πολιτισμό της πόλης, εξοντώθηκαν στους θαλάμους αερίων του Άουσβιτς και της Τρεμπλίνκα. Ο Λουί Κοέν, γεννημένος στη Ξάνθη το 1912, ήταν ένας από τους 13000 Έλληνες Εβραίους στρατιώτες που πολέμησαν στον ελληνοϊταλικό πόλεμο και στη συνέχεια εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ στην περιοχή της Φωκίδας, με το ψευδώνυμο «Κρόνος». Η υπόλοιπη οικογένειά του κατόρθωσε να διαφύγει από την βουλγαρική ζώνη κατοχής, κρύφτηκε στην Αθήνα και σώθηκε ολόκληρη.
Ερ: Ποια είναι τα πιο αντιπροσωπευτικά ακίνητα της Ξάνθης που κατασκευάστηκαν από Ξανθιώτες Εβραίους;
Απ: Σήμερα, νομίζω, διασώζεται μόνο το αρχοντικό Ισαάκ Δανιέλ, που τοπικά είναι γνωστό ως το σπίτι του Μάνου Χατζηδάκη διότι εδώ πέρασε τα παιδικά του χρόνια ο μεγάλος μας συνθέτης. Ωστόσο, επρόκειτο για εβραϊκή ιδιοκτησία ενός από τους σημαντικότερους τοπικούς παράγοντες την περίοδο των αρχών του προηγούμενου αιώνα, του Ισαάκ Δανιέλ. Παλαιότερα ωστόσο υπήρχαν εμβληματικά κτίρια που μαρτυρούσαν την εβραϊκή παρουσία στην πόλη όπως οι καπναποθήκες Αρδίτη (στην οδό Καραολή) που σήμερα έχουν αντικατασταθεί από σύγχρονα εμπορικά καταστήματα.
Τέλος, με την ευκαιρία των αποκαλυπτηρίων του Μνημείου Ολοκαυτώματος στη Ξάνθη, θα ήθελα να επισημάνω οτι 78 χρόνια από το μεγαλύτερο έγκλημα της ιστορίας που διέπραξε ο άνθρωπος εναντίον του ανθρώπου, λέμε στις ψυχές εκείνων που εξοντώθηκαν στη διάρκεια της πιο σκοτεινής περιόδου της Ευρώπης οτι δεν θα τους ξεχάσουμε ποτέ, δεν θα σταματήσουμε ποτέ να τους θρηνούμε, και θα περπατάμε στον κόσμο χωρίς φόβο, ενάντια σε αυτούς που επιλέγουν το θάνατο, γιατί εμείς επιλέγουμε την αξία της ζωής.
