«Ξάνθη, από την Προϊστορία στο Σήμερα»

Η 6^η εκδήλωση στα πλαίσια των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Ξάνθης την Τετάρτη στις Καπναποθήκες

Σας γνωρίζουμε ότι το Εργαστήριο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Ερευνών του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστήμιου Θράκης (ΔΠΘ), η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ξάνθης, το Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης (ΠΑΚΕΘΡΑ) και το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης (ΙΘΤΠ) σε συνεργασία συνεχίζουν τις προγραμματισμένες εκδηλώσεις μέσα στο 2019 με τον γενικό τίτλο: «Ξάνθη, από την Προϊστορία στο Σήμερα»

Αφορμή της διοργάνωσης αυτής αποτελεί η συμπλήρωση 100 χρόνων από την απελευθέρωση της Ξάνθης και είναι ενταγμένη στο γενικότερο κλίμα του εορτασμού που προγραμματίζεται από διάφορους τοπικούς φορείς. Σκοπός είναι, μέσα από μια σειρά επτά εσπερίδων (τρεις στο πρώτο και τέσσερις στο δεύτερο εξάμηνο), στις οποίες θα συμμετάσχουν διακεκριμένοι αρχαιολόγοι, ιστορικοί και ερευνητές, να παρουσιαστεί στο κοινό η πορεία του Νομού Ξάνθης από τα προϊστορικά χρόνια έως τη σημερινή εποχή.

Στην Οργανωτική Επιτροπή συμμετέχουν:

• Γεώργιος Χρ. Τσιγάρας, Αναπληρωτής Καθηγητής, Εργαστήριο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Ερευνών του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ.
• Κωνσταντίνα Καλλιντζή, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ξάνθης.
• Βασίλης Αϊβαλιώτης, Γενικός Γραμματέας του ΔΣ του ΠΑΚΕΘΡΑ.
• Ανδρέας Ματζάκος, Διευθυντής του ΙΘΤΠ.

Επιστημονικός Σύμβουλος: Διαμαντής Τριαντάφυλλος, Επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων

Στην 6η Εσπερίδα με θέμα την Ξάνθη και την περιοχή της κατά τα νεώτερα χρόνια, θα παρουσιαστεί η εξέλιξη της κοινωνικής, πολιτισμικής, τεχνολογικής ιστορίας της πόλης από τον 19^ο αι., μέχρι και τα μέσα του 20^ου, κατά τα χρυσά χρόνια του καπνού, του σιδηροδρόμου, της απελευθέρωσης του ελληνισμού, αλλά και της προσφυγιάς, μέσα από το πρίσμα της μοναδικής αρχιτεκτονικής της. Στην παρουσίαση συνδράμουν αρχιτέκτονες και ιστορικοί της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού, με έδρα την Ξάνθη.

Στα τέλη του 19^ου αι., οι ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις στον χώρο των Βαλκανίων και στην Ευρώπη, η εξέλιξη των εμπορικών δρόμων και οι γεωπολιτικές συγκυρίες διαμορφώνουν τις παραμέτρους για την ανάπτυξη της προβιομηχανίας και της βιομηχανίας στη Θράκη. Την ευκαιρία αυτή, η περιοχή της Ξάνθης καταφέρνει να εκμεταλλευτεί κυρίως χάρη στη θέσης της, στο σταυροδρόμι δύο ηπείρων και δύο θαλασσών, αλλά και στη μεγάλη ζήτηση ενός μοναδικού τοπικού προϊόντος, του αρωματικού καπνού, του γνωστού «μπασμά», η φήμη του οποίου φτάνει μέχρι την άκρη του κόσμου.

Ο καπνός είναι το αντικείμενο που θα μετατρέψει την ευρύτερη περιοχή σε έναν ισχυρό αγροτικό και εμπορικό πυρήνα. Στη οθωμανική Γενισέα, κατασκευάζονται οι πρώτες καπναποθήκες, κτίρια επεξεργασίας και μεταπράτησης του καπνού. Με την καταστροφή της, η Ξάνθη, ως νέα πολιτική και εμπορική δύναμη, μετατρέπεται σε ένα υπερσύγχρονο προβιομηχανικό κέντρο, όπου απασχολούνται χιλιάδες καπνεργάτες. Οι καλύτεροι ηπειρώτες τεχνίτες κατασκευάζουν μνημειώδη κτίρια για να στεγάσουν την κερδοφόρα τέχνη και το ασύγκριτο προϊόν.  Παράλληλα, ανθίζει η πόλη των καπνεμπόρων, με κατοικίες επηρεασμένες απ’ ευθείας από τα εμπορικά κέντρα της Κεντρικής Ευρώπης και των Βαλκανίων.

Πόλεμοι, πολιτικές ανατροπές και δοκιμασίες των πληθυσμών και ατυχείς συγκυρίες ανακόπτουν για μια φορά ακόμη την πορεία ανάπτυξης της Θράκης. Πρόσφυγες εγκαθίστανται σε νεόδμητους συνοικισμούς στην Ξάνθη και στην ευρύτερη περιοχή, ενώ γύρω από τον σχεδιασμό της προσφυγικής εγκατάστασης ανθίζει μία παράπλευρη οργανωμένη κατασκευαστική βιομηχανία, που δίνει, παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες, νέα πνοή στην πόλη. Η Ξάνθη μετά την απελευθέρωσή της ακολουθεί την πορεία του υπόλοιπου ελλαδικού χώρου. Η επεξεργασία του καπνού εκβιομηχανίζεται, το ίδιο και πολλοί άλλοι τομείς της βιομηχανίας. Διαδοχικές κρίσεις στην οικονομία και τεχνολογικές εξελίξεις που αδυνατούν να υιοθετηθούν εγκαίρως από το πολιτικοοικονομικό πλαίσιο, οδηγούν σε νέα παρακμή, αφήνοντας πίσω μια βαριά κτιριακή κληρονομιά που μαρτυρά τον πλούτο και την ευμάρεια του παρελθόντος.

Η παρουσίαση αποτελεί μια αφήγηση της προβιομηχανικής και βιομηχανικής ιστορίας της περιοχής μας, σε συνάρτηση με τα μνημεία της περιοχής της Ξάνθης, αλλά και τα άγνωστα κτίρια, συγκροτήματα και εγκαταστάσεις, προσφυγικά και βιομηχανικά που βρίσκονται σήμερα σε εγκατάλειψη, αλλά αποτελούν μοναδικούς και αναμφισβήτητους μάρτυρες μιας μνημειώδους εποχής που γνώρισε η πόλη.

Εκδήλωση 6^η

Θέμα: Μεταβυζαντινά και Νεότερα Μνημεία – Σύγχρονη Εποχή

Ημερομηνία: Τετάρτη 20 Νοεμβρίου 2019

Ώρα: 19:30

Τόπος: Αίθουσα εκδηλώσεων «Βιργινία Τσουδερού»/καπναποθήκη «Π»

Ομιλητές:

• Γεώργιος Χρ. Τσιγάρας, Αναπληρωτής Καθηγητής ΔΠΘ: Μεταβυζαντινοί και νεότεροι ναοί στην Ξάνθη και την περιοχή της
• Θεόδωρος Πριγγόπουλος, αρχιτέκτων μηχανικός MSc, Προϊστάμενος της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων ΑΜΘ – Ελεάννα Μαστρομιχάλη, Ιστορικός Τέχνης, Η απαρχή της εκβιομηχάνισης και βιομηχανικής ανάπτυξης στην  περιοχή της Ξάνθης (19^οςαι.): ο οικισμός της Γενισέας ως η κοιτίδα ίδρυσης των πρώτων προβιομηχανικών και βιομηχανικών αρχιτεκτονικών κτιρίων και συνόλων (καπναποθηκών) και ο οικισμός της Ξάνθης ως ο ιστορικός διάδοχος.
• Ντίνα Μητλιάγκα, αρχιτέκτων μηχανικός, αρχαιολόγος ΥΝΜΤΕ ΑΜΘ, Η οικιστική εξέλιξη στην πόλη της Ξάνθης στα τέλη του 19^ου – αρχές 20^ουαιώνα, ως αποτέλεσμα της εκβιομηχάνισης της πόλης (μορφές, τυπολογία, επιρροές).
• Αικατερίνη Ριτζούλη, αρχιτέκτων μηχανικός Ph.D., MSc, μεταδιδακτορική ερευνήτρια ΔΠΘ, ΥΝΜΤΕ ΑΜΘ, Το πλαίσιο της νεότερης βιομηχανικής ανάπτυξης στην Ξάνθη (20^οςαι): Η εξέλιξη των δικτύων, τα κελύφη και οι πολεοδομικές νησίδες βιομηχανικής κληρονομιάς.
• Ειρήνη-Χαρά Τσετινέ, aρχιτέκτων μηχανικός MSc, υποψήφια διδάκτορας ΔΠΘ, Η αστική αποκατάσταση των προσφύγων στην Ξάνθη κατά τις αρχές του 20^ουαιώνα: η περίπτωση των συνοικισμών Στρατώνων και Κυψέλης.

Συντονιστής: Ανδρέας Ματζάκος, Διευθυντής του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης.

ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ